6
ularni taqsimlab qayta ishlash borasida ko`pgina vazifalar mavjud. Bularga bir
qancha misollar keltirish mumkin: Bank va boshqa moliyaviy tuzilmalar;
bozorning axvolini aks ettiruvchi tijorat tizimi ("talab-taklif"); ijtimoiy ta`minot
tizimi; solik xizmati; masofadan turib Kompyuter ta`limi; aviachiptalarni zaxira
qilib
quyish tizimi; uzokdan turib tibbiy tasxishlash; saylov tizimi. Ko`rsatilgan
ushbu barcha qo`shimcha ma`lumotlarni to`planishi, saqlanishi va undan
foydalana olish (kirish) noto`g`ri ma`lumotlar bo`lishidan va ruxsat berilmagan
kirishdan ximoyalongan bo`lishi kerak. Ilmiy, xizmat, ta`lim, ijtimoiy va
ma`daniy xayet soxasidan tashkari global tarmoq millionlab kishilar uchun yangi
xil dam olish mashg`ulotini yaratdi. Tarmoq kundalik
ishni va turli soxadagi
kishilarning dam olishini tashkil etish kuroliga aylandi.
Kompyuter tarmoqlarini ko`pgina belgilar, xususan xududiy taqsimlanishi
jixatidan tasniflash mumkin bunga ko`ra global, mintakavaviy va lokal (mahalliy)
tarmoqlar farqlanadi.
Global tarmoqlar butun dunyo bo`yicha tarmoqlardan foydalanuvchilarni
kamrab oladi va ko`pincha bir - biridan 10 - 15 ming kilometr uzoklikdagi EXM
va aloqa tarmoqlari uzellarini birlashtiruvchi yuldosh
orqali aloqa kanallaridan
foydalaniladi.
Mintakaviy tarmoqlar uncha katta bo`lmagan mamlakat shaharlari
viloyatlaridagi foydalanuvchilarni birlashtiradi. Aloqa kanali sifatida ko`pincha
telefon tarmoqlaridan foydalaniladi. Tarmoq uzellari orasidagi masofa 10 - 1000
kilometrni tashkil kiladi.
EXM lokal tarmoqlari bir korxona, muassaning bir yoki bir qancha yaqin
binolardagi abonentlarni bog`laydi. Lokal tarmoqlar juda keng tarqalgan. Chunki
80 - 90% axborot o`sha tarmoq atrofida aylanib yuradi. Lokal tarmoqlari har
qanday tuzilmaga ega bo`lishi mumkin. Lekin lokal tarmoqlardagi Kompyuterlar
yuqori tezlikga ega yagona axborot uzatish kanali bilan bog`langan bo`ladi. Barcha
Kompyuterlar uchun yagona tezkor axborot uzatish kanalining bo`lishi
- lokal
tarmoqning ajralib turuvchi xususiyati. Optik kanalda yorug`lik o`tkazgich inson
7
sochi tolasi kalinligida yasalgan. U o`ta tezkor, ishonchli va qimmat turadigan
kabel.
Lokal tarmoqda EXMlar orasidagi masofa uncha katta emas - 10km. gacha,
radiokanal aloqasidan foydalanilsa - 20 km. Lokal tarmoqlarda kanallar tashkilot
mulki hisoblanadi va ulardan foydalanishni osonlashtiradi.
