| XULOSA :
«Ma’muriyat» so‘zi arabcha so‘zdan olingan bo‘lib, «boshqarish» ma’nosini bildiradi. Shu bois mu’muriy huquq ko‘pincha boshqaruv huquqi yoki boshqarishga oid huquq deb ta’riflanadi.
Ma’muriy huquq davlat boshqaruvi sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni, ya’ni davlat organlarining ijro etish va farmoyish berish faoliyati jarayonida yuzaga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi. Ijtimoiy boshqaruvning asosiy turlaridan biri davlat boshqaruvidir. U davlat organlari va ularning mansabdor shaxslari tomonidan amalga oshiriladi. Davlat boshqaruv organlari faoliyatining mazmuni istiqbolni belgilash, rejalashtirish, moliyaviy ta’minlash, kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish, hisobga olish va nazorat qilishdan iborat. Bu davlat boshqaruvining keng tarqalgan vazifalaridan biri bo‘lib, barcha davlat organlari ularni o‘z faoliyati davomida qo‘llaydilar.
Ma’muriyhuquqmunosabatlarigakelsak, shuniaytibo‘tishjoizkima’muriyhuquqboshqahuquqiyfanlarbilanchambarchasbog`liq.Ma’muriyhuquqningboshqahuquqsohalaribilano‘zaromunosabatlarihaqidafikryuritadiganbo‘lsak, ma’muriyhuquqdavlat (konstitutsiyaviy) huquqifanigajudayaqinturadi.Ma’muriyhuquqnormalaridavlatboshqaruvidaularniqo‘llashnitartibgasoladi. Ma’muriyhuquqdavlathuquqiningko‘pginanormalariniyanadaaniqlashtiradi, fuqarolarninghuquqqiymaqomini,asosiybo‘lmaganboshqahuquqvamajburiyatlarbajarilishiningboshqaruvmexanizminibelgilabberadi. Masalan, O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasigabinoanfuqarolardavlatorganlarivamansabdorshaxslarningnoqonuniyhatti-harakatlariustidansudgashikoyatqilishhuquqigaega. Ushbujarayondavlat (konstitutsiyaviy) huquqnomalaribilantartibgasolinadi. Ma’muriyhuquqesamanashushikoyatlarniqaysiorgangategishliligini, shikoyatniko‘ribchiqishmuddativatartibinihamdaboshqatomonlarinitartibgasoladi.
Ma’muriy-huquqiymunosabatlarningpaydobo‘lishi, o‘zgarishi, to‘xtatilishiko‘pinchaboshqaruvningxuquqiyhujjatlarinashretilishibilanbog‘liqbo‘ladi.Biroqularboshqariladiganob’ektlarvafuqarolar (ariza, shikoyat,taklif) tashabbusibilanhampaydobo‘lishimumkin. Ma’muriy-huquqiymunosabatlarfaqatodamlarningxatti-xarakatinatijalaribilanemas, balkihodisalarnatijasida (bolatug‘ilishibilanota-onalardaunitug‘ilganliginirasmiylashtirish, F.X.D.YOorganlaridaesa-fuqarolikholatidalolatlaridayozishmajburiyatlari) paydobo‘ladi.
Ma’muriy-huquqiymunosabat «tik» (vertikal) bo‘lishimumkin, bundaorgan, mansabdorshaxsboshqatomonganisbatanhukminio‘tkazishhamda «yotiq» (gorizontal) holdagisidaundayimkoniyatbo‘lmaydivaikkiboshqaruvorganiqo‘shma, kelishilganholdagiboshqaruvdalolatnomasininashretadilar. Bundaagarikkiorganningmunosabati «yotiq» tusdabo‘lsa, undaulardanharbiriningo‘ztobeliklaridagilarganisbatanmunosabatlari «tik» tusdabo‘ladi.
YUridikfaktlar (xatti-harakat, hodisa) tufaylima’muriy-huquqiymunosabatlaro‘zgarilishiyokito‘xtatilishi, ushbumunosabatlarsub’ektlariningijobiyharakatlariamalgaoshirilishiyokixuquqbuzarliklarsabablipaydobo‘lishimumkinTomonlardanbirima’muriy-xuquqiymunosabatlarmajburiyatinibajarmaganhollpg‘ardayuridikma’suliyatengavvalovakolatliboshqaruvorganitimsolidadavlatoldidapaydobo‘ladi, hattoayrimhollardamunosabatlartomonio‘zibo‘lganshaxstimsolidapaydobo‘ladi. (Davlatyong‘innazoratiorgani, masalan, mansabdorshaxsgailgarianiqlanganyong‘ingaqarshiqoidalarningbuzilishlarinibartarafetishto‘g‘risidagiyozmabuyruqnibelgilanganmuddatdabajarmaganlikuchunjarimasolishimumkin.)
|
