Kompyuterning apparat va dasturiy ta’minoti orasidagi bog’lanish qanday
amalgam oshiriladi? Avvalo ular orasidagi bog’lanish interfeys deb atalishini
bilib olishimiz lozim. Kompyuterning turli texnik qismlari orasidagi o’zaro
bog’lanish ─ bu, apparat interfeysi, dasturlar orasidagi o’zaro bog’lanish esa
─ dasturiy interfeys, apparat qismlari va dasturlar orasidagi o’zaro bog’lanish
─ apparat ─ dasturiy interfeys deyiladi.
Shaxsiy kompyuterlar haqida gap ketganda kompyuter tizimi bilan
ishlashda uchinchi ishtirokchini, ya’ni insonni (foydalanuvchini) ham nazarda
tutish lozim. Inson kompyuterning ham apparat, ham dasturiy vositalari bilan
muloqotda bo’ladi. Insonning dastur bilan va dasturni inson bilan o’zaro muloqoti
─ foydalanuvchi interfeys deyiladi.
Endi kompyuterning dasturiy ta’minoti bilan tanishib chiqaylik. Barcha dasturiy
ta’minotlarni uchta kategoriya bo’yicha tasniflash mumkin:
─ sistemaviy dasturiy ta’minot;
─ amaliy dasturiy ta’minot;
─ dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari.
Sistemaviy dasturiy ta’minot (System software) ─ kompyuterning va kompyuter
tarmoqlarining ishini ta’minlovchi dasturlar majmuasidir.
Amaliy dasturiy ta’minot (Aplication program package) ─ bu aniq bir predmet
sohasi bo’yicha ma’lum bir masalalar sinfini mo’ljallangan dasturlar majmuasidir.
Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari ─ yangi dasturlarni ishlab
chiqish jarayonida qo’llaniladigan maxsus dasturlar majmuasidan iborat
vositalardir. Bu vositalar dasturchining uskunaviy vositalari bo’lib xizmat qiladi,
ya’ni ular dasturlarni ishlab chiqish (shu jumladan, avtomatik ravishda ham),
saqlash va joriy etishga mo’ljallangan.
Komyuterning dasturiy ta’minoti orasida eng ko’p qo’llaniladigani amaliy dasturiy
ta’minot (АДТ) dir. Bunga asosiy sabab ─ kompyuterlar-
dan inson faoliyatining barcha sohalarida keng foydalanishi, turli predmet
sohalarida avtomatlashtirilgan tizimlarning yaratilishi va qo’llanilishidir.
Amaliy dasturiy ta’minotni quyidagicha tasniflash mumkin.
Muammoga yo’naltirilgan АДТ ga quyidagilar kiradi:
─ bugalteriya uchun ДТ;
─ personalni boshqarish ДТ;
─ jarayonlarni boshqarish ДТ;
─ bank axborot tizimlari va boshqalar.
Xulosa
Xulosa qilib aytadigan bo’lsam kompiyuterlar taminotlarni hechqanday
axamiyatga ega bo’lmagan oddiy temir karopka xisoblanadi . ularning eng
muhim qismlari bu apparat taminoti, dasturiy taminot va shu kabi bir
qancha ta’minotlar hisoblanadi. Ushbu referatni ochish uchun internet
tarmog’idan foydalanildi va bu vazifa qo’ldan kelgancha yoritib berildi
deb hisoblayman. Ushbu referat talabalarga va mutaxasisilarga bir
metodik qo’llanma sifatida foydalanishga taqdim etishga qo’yilsa
ko’zlangan maqsadga erisha olgan bo’laman.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. Axborot texnologiyalarini texnik shakillantirish. Toshkent-
Avloniy nashr/2021
2. Kompiyuter tizimlari va ularning dasturi taminotlari. Toshkent:
2019
3. Arxiv.uz
4. Alto.uz
http://fayllar.org
