|
Reja: Kirish Assosiy qisim
|
| bet | 4/30 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 1,56 Mb. | | #238121 |
Bog'liq Yoqilg’i tayyorlash jarayonini avtomatlashtirishUmumiy profil
Neftni qayta ishlash xom neftni alohida uglevodorod guruhlariga distillash yoki fraksiyalashdan boshlanadi. Olingan mahsulotlar qayta ishlangan neftning xususiyatlariga bevosita bog'liq. Ushbu distillash mahsulotlarining aksariyati yorilish, isloh qilish va boshqa konversiya jarayonlari orqali jismoniy va molekulyar tuzilmalarini o'zgartirish orqali yanada foydali mahsulotlarga aylantiriladi. Bu mahsulotlar keyinchalik tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun ekstraksiya, gidrotozalash va shirinlash kabi turli xil tozalash va ajratish jarayonlariga duchor bo'ladi. Eng oddiy neftni qayta ishlash zavodlari odatda atmosfera va vakuum distillash bilan cheklangan bo'lsa, integratsiyalashgan neftni qayta ishlash zavodlari moylash, og'ir yoqilg'i va asfalt ishlab chiqarish bilan fraksiyalash, konversiyalash, ishlov berish va aralashtirishni o'z ichiga oladi; ular neft-kimyoni qayta ishlashni ham o'z ichiga olishi mumkin.
1861 yilda ochilgan birinchi neftni qayta ishlash zavodi oddiy atmosfera distillash yo'li bilan kerosin ishlab chiqaradi. Uning qo'shimcha mahsulotiga smola va nafta kiradi. Tez orada yuqori sifatli moylash moylarini vakuum ostida neftni distillash orqali olish mumkinligi aniqlandi. Biroq, keyingi 30 yil davomida kerosin iste'molchilar eng ko'p xohlagan mahsulot edi. Ushbu vaziyatni o'zgartirgan ikkita eng muhim voqea:
kerosinga bo'lgan talabni kamaytiradigan elektr chiroqning ixtirosi
dizel yoqilg'isi va benzinga (nafta) talabni yaratgan ichki yonuv dvigatelining ixtirosi.
Ommaviy ishlab chiqarishning paydo bo'lishi va Birinchi jahon urushi bilan benzinda ishlaydigan avtomobillar soni keskin oshdi va shunga mos ravishda benzinga bo'lgan talab ham o'sdi. Biroq, atmosfera va vakuumli distillash jarayonlari orqali xom neftdan faqat ma'lum miqdorda benzin olish mumkin edi. Birinchi termal kreking jarayoni 1913 yilda ishlab chiqilgan. Termik kreking og'ir yoqilg'ilarni ham bosimga, ham kuchli issiqlikka duchor qildi, ularning katta molekulalarini jismoniy jihatdan kichikroqlarga aylantirdi, qo'shimcha benzin va distillat yoqilg'ilarini ishlab chiqardi. 1930-yillarning oxirida ko'proq kerakli va qimmatli mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun termal krekingning murakkab shakli, visbreaking ishlab chiqilgan.
Yuqori siqilishli benzinli dvigatellar ishlab chiqilganligi sababli, taqillatishga qarshi yaxshi xususiyatlarga ega yuqori oktanli benzinga talab paydo bo'ldi. 1930-yillarning o'rtalari va oxirlarida katalitik kreking va polimerizatsiya jarayonlarining joriy etilishi benzinning yaxshilanishi va yuqori oktan sonlarini ta'minlash orqali bu talabni qondirdi. Yana bir katalitik jarayon bo'lgan alkilatsiya 1940-yillarning boshlarida portlovchi moddalar va sintetik kauchuk uchun boshlang'ich materiallar bo'lgan yuqori oktanli aviabenzin va neft-kimyo xom ashyosini ishlab chiqarish uchun ishlab chiqilgan. Keyinchalik, uglevodorodlarni ko'p miqdorda alkillanish xom ashyosini ishlab chiqarish uchun aylantirish uchun katalitik izomerizatsiya ishlab chiqildi.
Ikkinchi jahon urushidan so'ng benzin sifati va rentabelligini oshiruvchi va yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqargan turli islohot jarayonlari joriy etildi. Ulardan ba'zilari molekulalarni o'zgartirish va oltingugurtni olib tashlash uchun katalizatorlar va / yoki vodoroddan foydalanishni o'z ichiga oladi. 1960-yillarda benzin rentabelligini oshirish va taqillatishga qarshi xususiyatlarni yaxshilash uchun takomillashtirilgan katalizatorlar va gidrokreking va reforming kabi texnologik usullar ishlab chiqilgan. Bu katalitik jarayonlar, shuningdek, zamonaviy neft-kimyo sanoatining asosini tashkil etuvchi qo'sh bog'li molekulalar (alkenlar) hosil qildi.
Zamonaviy neftni qayta ishlash zavodlarida qo'llaniladigan turli xil jarayonlarning soni va turlari, birinchi navbatda, xom ashyoning tabiatiga va tayyor mahsulotga bo'lgan talablarga bog'liq. Jarayonlarga iqtisodiy omillar ham ta'sir ko'rsatadi, jumladan xom xarajatlar, mahsulot qiymati, kommunal xizmatlar va transport mavjudligi. Turli jarayonlarni kiritish xronologiyasi 1-jadvalda keltirilgan.
Jadval 1. Qayta ishlov berish tarixining qisqacha mazmuni
|
| |
