• Nazariy qism. Klient-server texnologiyasi
  • Reja: Klient-server texnologiyasi




    Download 436,41 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet1/4
    Sana08.01.2024
    Hajmi436,41 Kb.
    #132428
      1   2   3   4
    Bog'liq
    1 amaliy ish Klient server texnologiyasi Amaliy qatlamning protokollari



    1-amaliy ish. “Klient server” texnologiyasi. Amaliy qatlamning 
    protokollari.  
      
    Reja: 
    1. 
    Klient-server texnologiyasi 
    2. 
    Amaliy qatlamning ishlash prinsipi 
    3. 
    Amaliy qatlam protokollari 
    Ishdan maqsad. “Klient server” texnologiyasini o‘rganish, Amaliy 
    qatlamning protokollari ishlash tizimini ko‘rib chiqish.
    Nazariy qism.  
    Klient-server texnologiyasi: Hozirda Web-sahifaning rivojlanishi yanada 
    interaktiv pog‘onasiga chiqqan. Web-saytlar asta sekinlik bilan ilovalar 
    interfeysiga o‘xshab bormoqda. Bularning barchasi zamonaviy Web-dasturlash 
    texnologiyasi yordamida amalga oshmoqda.
    Web-dasturlash texnologiyalarini, dasturlarini asosan ikkita qismga 
    ajratish mumkin: klient tomonidagi dasturlarlash (client-side) va server 
    tomonidagi (serverside). Ushbu texnologiyalarni tushunish uchun avvalo 
    bevosita "klient-server" texnologiyasini tushunish kerak. Web-sahifaning 
    interaktiv dasturi ssenariy deb ataladi. Bunday atama dasturning natijasiga 
    bog‘liq holda vujudga kelgan. Uning asosiy vazifasi Web-sahifasida 
    foydalanuvchi holatiga, harakatiga «reaksiya» berishdir.
    Shu tariqa ssenariylar klient tomonida bajariluvchi va server tomonida 
    bajariluvchi ssenariylarga bo‘linadi. Klient tomonida bajariluvchi ssenariylar 
    brouzer yordamida bajariladi. Server tomonida bajariluvchi ssenariylar esa 
    Web-server yordamida bajariladi. (1-rasm)
    Klient 
    tomonidagi 
    ssenariylar 
    Klient 
    tomonidagi 
    ssenariylar 
    foydalanuvchi tomonidan kiritilayotgan ma’lumotlarni to‘g‘riligini serverga 
    murojaat qilmasdan tekshiradi. Ko‘p hollarda bu ssenariylar JavaScript va 
    VBScript tillarida yoziladi.
    JavaScript bu til Netscape va Sun Microsystems tomonidan yaratilgan 
    bo‘lib, Web-sahifaning fo‘nksional imkoniyatlarini orttirish maqsadida 
    qo‘llaniladi. JavaScript yordamida odatda ma’lumotli va muloqot oynalarini 
    chiqarish, animatsiyalarni ko‘rsatish kabi vazifalarni bajarish mumkin. Bundan 
    tashqari, JavaScript-ssenariy ba’zan o‘zi ishlab turgan brauzer va platforma 


    tipini aniqlash mumkin. JavaScriptssenariylar foydalanuvchi tomonidan 
    kiritilayotgan ma’lumotlarni to‘g‘riligini tekshirishda ham qulay hisoblanadi.
    VBScript VBScript tili Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan 
    bo‘lib, Visual Basic tilining bir qismi hisoblanadi. VBScript tili Internet Explorer 
    va Microsoft
    Internet Information Server (IIS) lar bilan ishlashga mo‘ljallangan tildir. 
    VBScript tilining
    JavaScript tili bilan umumiy qisimlari bir nechta, jumladan u aynan 
    Microsoft Internet Explorer bilan ishlash va uning qo‘llanish sohasini cheklay 
    olish imkoniyatiga ega. VBScript interpretatorli til hisoblanib, Microsoft ning 
    Web- texnologiyalari bilan hamkorlikda ishlay oladi, masalan ASP (Active Server 
    Page) bilan. Shunga qaramay VBScript klient tomonida ishlovchi ssenariy 
    hisoblanadi, ASP esa server tomonida ishlaydi.
    1-rasm. Web-server
    Mijoz-server - serverlar deb nomlangan xizmat ko'rsatuvchi provayderlar 
    va xizmat ko'rsatuvchi mijozlar o'rtasida taqsimlanadigan vazifalar yoki tarmoq 
    yuklari taqsimlanadigan hisoblash yoki tarmoq me'morchiligi.
    Ko'pincha mijozlar va serverlar kompyuter tarmog'i orqali o'zaro ishlaydi 
    va har xil jismoniy qurilmalar yoki dasturlar bo'lishi mumkin.

    Download 436,41 Kb.
      1   2   3   4




    Download 436,41 Kb.
    Pdf ko'rish