|
Reja: Shańaraq, máhelle hám tálim shólkemi social -pedagogika
|
| Sana | 16.04.2024 | | Hajmi | 28.13 Kb. | | #197516 |
Bog'liq Shańaraq máhelle hám tálim shólkemi social Zoologiya (S.Dadayev, O.Mavlonov), 2 5244759494868600833, 2 5235889373790078203, attestatsiya Rep 2021 (2), Maktabgacha tarbiya yoshida bilish jarayonlarining rivojlanishi, 8-maruza, 2 5229185462416979013, Fagositoz-fayllar.org, 1. Psixikaning filogenetik taraqqiyoti, psixodiagnostika, O’zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o’zgarishlar, 2 tema Qurılıs materiyallariń tiygargi ozgeshelikleri Qar, 8. Erkin Vohidov. O`zbegim, 1-mavzu Milliy iqtisodiyot va uni tavsiflovchi asosiy ko’rsatki-fayllar.org, Bet10
Shańaraq máhelle hám tálim shólkemi social -pedagogikalıq sherikliginde jaslardı turmısqa tayarlaw
REJA:
1. Shańaraq, máhelle hám tálim shólkemi social –pedagogika
2. Shańaraq, máhelle hám tálim shólkemi social -pedagogikalıq tiykarǵı maqset hám wazıypaiari.
4. Social pedagogdıń shańaraqlar menen júrgizetuǵın jumısları forma, metod hám quralları.
Ózbekstan Respublikasınıń “jas óspirimler ortasında qadaǵalawsızlıq hám huqıq buzıwlardıń profilaktikası tuwrısındaǵı” nızamında jas óspirimler ortasında qadaǵalawsızlıq hám huqıq buzıwlardıń profilaktikası salasındaǵı munasábetlerdi tártipke salıw maqset etip qoyılǵan bolıp, onı ámelge asırıwda jámiyetshilik shólkemleri, tahlim mákemeleri, huqıqıy -úgit-násiyatlaw shólkemleri hám de ata-analardıń wazıypaları, olardı sheriklikte ámelge asırıw sisteması jaratılǵan. “jas óspirim balalardıń ata-anaları yamasa nızamlı wákilleri balanıń nızamlı huqıqları hám máplerin qorǵawları shárt hám de olardıń tárbiyası, mektepge shekem, ulıwma orta, orta arnawlı, kásip-óner tahlimi alıwları ushın juwapkerdirlar” dep belgilep qoyılǵan.
Ámelge asırilatuǵın tiykarǵı wazıypalar :
- tahlim-tárbiya procesine tiyisli normativlik-huqıqıy hújjetlerdi jetilistiriw maydanınan usınıslar tayarlaw hám belgilengen tártipte tiyisli mámleket shólkemlerine kirgiziw;
- shańaraq-máhelle-tahlim mákemeleri sherikligin jáne de rawajlandırıwǵa qaratılǵan stilistik hám ámeliy kómek beriw;
- oqıwshı hám jaslar, olardıń ata-anaları ortasında tiyisli qánigeler (psixolog, social xızmet qánigeleri hám b.) ni tartqan halda tiyisli temalarda sorawlar ótkeriw hám nátiyjesi tiykarında usınıslar islep shıǵıw, psixologiyalıq máslahátlar hám treninglar shólkemlestiriw;
- jetkinshekti patriot, milletparvar hám tolerantlıq ruwxında tárbiyalaw, keleshekke isenim hám umtılıw, miynetsevarlik, qurılısshılıq, mahrifatparvarlik sıyaqlı pazıyletlerdi sıńırıw, olarda qıraǵılıq hám agahlıq sezimlerin hám de aktiv grajdanlik pozitsiyasi hám ideologiyalıq immunitetti bekkemlew;
ata-analardıń perzentler tárbiyası daǵı ornı, konstitutsion minnetlemesi hám mashuliyatini asırıw, perzentler menen óz-ara munasábetlerin bekkemlewge kómeklesiw, úgit-násiyatlaw jumısların kúsheytiw;
- sabaqlarǵa keshirimli sebeplersiz kelmeyotgan yoxud úzliksiz túrde qatnasmay atırǵan oqıwshılardı anıqlaw hám mektepke qaytarıw ilajların kóriw;
- tahlim mákemelerindegi tahlim-tárbiya sapasın úyreniw, oqıwshı hám jaslarlardı bilim alıwları ushın zárúr sharayatlar jaratıw hám olardı jáne de jetilistiriw hám de kásip-óner iyelewinde hár tárepleme kómek beriw;
- oqıwshı -jaslardıń zıyanlı ádetler jolına kiriwine sebep bolıp atırǵan faktorlarǵa qarsı mánzilli profilaktikalıq ilajlardı ámelge asırıw ;
- nızamshılıq talaplarınan kelip shıǵıp tahlim mákemelerine jaqın aymaqlarda alkogollı hám temeki ónimleri satılıwına jol qoymaw boyınsha jámiyetshilik qadaǵalawın ornatıw ;
- oqıwshı jaslarda kelesi shańaraqlıq turmıs, máhelle hám jámiyettegi óz-ara munasábetlerdiń tiykarǵı kónlikpelerin qáliplestiriw;
- “Ata-analar universiteti” iskerligin kúsheytiw;
- tahlim sistemasındaǵı reformalar haqqında ata-analar hám keń jámiyetshiliktiń turaqlı mahlumotga ıyelewlerin tahminlash.
Joqarıda belgilengen maqset hám wazıypalardan kelip shıǵıp, bárkámal áwladtı mahnaviy-etikalıq tárbiyalaw jumısın bekkem principlerge tayanǵan halda ámelge asırıw talap etiledi.
Birinshiden, nátiyjeli, zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar tiykarında oqıwshı jaslarda milliy hám ulıwma insanıylıq pazıyletlerdi qáliplestiriw hám bekkemlewde keń jámiyetshilik kúshi hám tájiriybesine tayanish zárúr. Bunday jámiyetshilik áyne máhellede tóplanǵan bolıp, jetkinshekke qádiriyatlarımız hám anhanalarimizni anglatish, xalqımızdıń kóp ásirler dawamında qáliplesken iygilikli pazıyletlerdi úlkenler, turmıs tájiriybesine iye insanlar, ataqlı kisiler iskerligi mısalında úyretiw.
Ekinshiden, erkin pikirlilikka tayanǵan halda jaslardı xalqımız hám mámleketimiz qol qatılmaslıǵın asıraytuǵın, el-jurtımızdıń eń joqarı maqsetler jolında janbaz bolıw ruwxında tárbiyalaw, bunda máhelle shańaraq hám ol jaǵdayda kámal tapıp atırǵan perzentler ushın tariyxan óz tastıyıqın tapqan baslanǵısh hám bekkem qo'rg'on ekenligin anglatish.
Úshinshiden, jaslardı Ózbekstanǵa, ullı babalarımızǵa múnásip miyrasxorlar bóle alatuǵın patriotlıq ruwxında tárbiyalawda qaptal -átirapdaǵılar, jaqınlar, yahni máhellede túbir alıwın sıńırıw.
Tórtinshiden, jáhán ulıwmadunyalıq jetiskenliklerin iyelep tahlim hám tárbiya alıw hám bárkámallıqqa erisiwdiń zárúrli shárti ata-analar hám ustazlarisiz ámelge aspawın anglatish.
Besinshiden, bilimli, ǵárezsiz pikirleytuǵın erkin shaxs retinde qáliplesiwi oqıwshına ózinde ámeldegi bolǵan barlıq potencialdı tolıq ámelge asıriwge, turmısda óz ornın tabıwına, sol arqalı jámiyettegi sociallıq-siyasiy jaǵdayǵa unamlı tahsir kórsetiwi ushın zárúrli faktor ekenligin anglatish zárúr.
Altınshıdan, ulıwma hám arnawlı bilimlerge, zamanagóy dúńyaǵa kózqarasqa iye bolǵan sanalı, oylawı tınıq, milliy hám ulıwma insanıylıq qádiriyatlarǵa sadıq, kúshli puqaralıq jámiyetin qurıwǵa xızmetke tayar kámal insanlardı tárbiyalawǵa barlıq mashulligini jámiyetshilik arasında úzliksiz targ'ib etip barıw.
Shańaraq shaxs tárbiyasında basqa social institutlar menen salıstırıwlaganda birinshi dárejeli rolni atqaradı. Sebebi, áyne shańaraqta individual qábiletler, jeke, kásiplik qızıǵıwshılıqlar, etikalıq normalar qáliplesedi. Shańaraq faktorı insanǵa pútkil ónim dawamında tásir etedi. Social tárepten shańaraq insan túrli social roldı iyeleytuǵın jámáát esaplanadı. Shańaraq insannıń óz-ózin belgilep alıwǵa, onıń social -dóretiwshilik aktivligin asıwına járdem beredi.
Shańaraqqa tiyisli munasábetler joqarı qádiriyat esaplanǵan biziń respublikamızda Ózbekstanda shańaraqtıń social mártebesi asa biyik bolıp tabıladı hám óz poziciya'ini xozirgacha ustap turıptı. Biraq bul jaǵday daǵı shańaraq daǵdarısı kóplegen shańaraqlar, sonday-aq, ózbek shańaraqlarına da tásir etedi. Kóp balalı ózbek shańaraqlarında patriarxal tártiptiń saqlanıwı shańaraqtaǵı munasábetlerdiń turaqlılıǵındı támiyinlegen, sebebi ózbek shańaraǵında zárúrli tárbiyalıq faktor hám kónlikpeler áwladdan -áwladqa ótip keledi. Shańaraq aǵzaları sanınıń qısqarıwı, áwladlardıń uzoqlashuvi mashqalasınıń kusheytiwi munasábeti menen shańaraqqa tiyisli munasábetlerdi qáliplestiriw máselesi barǵan sayın zárúrli áhmiyetke iye bolıp barıp atır. Shańaraq búgingi kúnde joqarı maman psixolog, social pedagog, social jumısshılar járdemine asa mútáj bolıp qalǵan.
Shańaraq eki jóneliste ámeldegi boladı : kishi social gruppa retinde jáne social institut retinde. Birinshi jaǵdayda ol aǵayınlıq tiykarında dúzilgen hám birge jasaw menen birlestirilgen jámiyetshilik bolıp tabıladı. Ekinshisinde bolsa insanlardıń kúndelik turmısı keshetuǵın social institut bolıp tabıladı.
Sociallasiw wazıypası -shańaraq bala qáliplesiwine tásir etiwshi birinshi hám tiykarǵı social gruppa esaplanadı. Shańaraqta ata-analar hám balalardıń tábiyiy-biologiyalıq jáne social baylanısları ajıralmas baylanisıp keledi. Shańaraq mikromuhit retinde balanıń psixik, fizikalıq jáne social rawajlanıwına óz tásirin kórsetedi. Shańaraqtıń wazıypası balanı az-azdanlıq menen jámiyetke tayarlaw bolıp tabıladı. Shańaraqta insanǵa tálim hám tárbiya beriledi, onıń intellektual, dóretiwshilik qábiletleriniń rawajlanıwı júz boladı. Áyne shańaraqta bala miynet hám ǵárezsizlikke úyrenedi. Xojalıq -xojalıq -shańaraq jámiettiiń tiykarǵı hám turaqlı xojalıq negizi bolıp tabıladı. Ol jaǵdayda shańaraq aǵzalarınıń fizikalıq jaǵdayın bir ırǵaqta ustap turıw, keseller hám ǵarrılarǵa ǵamxorlıq qılıw ámelge asıriladı.
Tárbiyalıq wazıypa. Biz bul funksiyanı bólek ajıratıp kórsetemiz, sebebi ol balanıń dáslepki Sociallasiwi processinde zárúrli rol oynaydı. Bala qáliplesiwine sonıń menen birge, atmosfera hám ıqlımdıń tásiri de bar. Tárbiyanıń eń zárúrli qurallarından biri jeke úlgi bolıp tabıladı. Rekreatsion hám psixoterapevt funksiyası. Bul funksiya sonda kórinetuǵın boladıki, shańaraqta hámme ózin qolay seziwi kerek. Psixologlar, sotsiologlar, pedagoglardıń baqlawlarına kóre insan kúshleri shańaraq sharayatında jedel tiklenedi. Ózbekstanda kópbolali shańaraqlardıń regionlıq qásiyetleri Ózbekstanda joqarı tuwılıw dárejesi tómendegi regionlıq faktorları menen anıqlama bernedi:insan organizmine geografiyalıq hám ıqlım sharayatlarınıń tásiri, áyellerde homila dáwirdiń uzınlıǵı, erte nekeden ótiw dástúrı, social faktorlar -hayaldıń jámiyet hám shańaraqtaǵı ornı. Házirgi kunge shekem shańaraqqa tiyisli tárbiya ámeliyatında kópbolalikning unamlı hám unamsız qásiyetleri boyınsha tartıslar alıp barılmaqta, sebebi bul mashqalanıń áhmiyetli ekenligine qaramay bul másele jetkilikli dárejede úyrenilmagan.
Kóp balalı shańaraq-úlkenler hám balalardan ibarat, ayriqsha jámáát bolıp tabıladı. Ol jaǵdayda shaxstıń Sociallasiwi ushın qolaysharoitlar jaratıladı. Bunaqa shańaraqta tárbiya procesin shólkemlestiriw mashqalası menen shuǵıllanatuǵın ilimpazlar da túrli qarawlarǵa iye esaplanadılar. Olardıń geyparaları kóp balalı shańaraqta bala jámáát munasábetleri arqalı tájiriybe toplaydı deyiwedi, sebebi kóp balalı shańaraq tárbiya ushın qolay sharayatlar jaratadı hám ata-analardıń balaları haqqında qayǵılanıwları teń bólistirilgen boladı. Basqa izertlewshilerdiń bolsa, kerisinshe kóp balalı shańaraqta bala hár tárepleme jetkilikli rawajlanbaydı, dep esaplasadı. Eger shańaraqqa tiyisli tárbiya bala individuallıǵın anıqlaw jáne onıń qábiletlerin rawajlandırıw kerek degen qaǵıydadan kelip shıqsak, bul ushın shańaraq asa rawajlanǵan bolıwı kerekligiga isenim bólemiz. Kópbolali shańaraqta individual jantasıw bola ma? Bul jerde tárbiya procesiniń kóp tamonlamaligi hám standartlashuvi júz bermeydime? Individual jantasıw ushın áwele psixologiyalıq hám pedagogikalıq bilimler, sonıń menen birge bolsa tárbiya processinde balalardı baqlaw ushın arnawlı waqıt hám psixologiyalıq analiz ótkeriw kerek.
Shańaraqtıń social mártebesi
Shańaraqtıń jámiyette kelisiwiniń kórsetkishi onıń social mártebesi esaplanadı, yaǵnıy shańaraqtıń búgingi kúndegi jaǵdayı. Shańaraq mártebesi shańaraq aǵzalarınıń individual xarakteristikaları kompleksinen qáliplesedi. Shańaraqtıń tórtew mártebesi ámeldegi bolıp, olar: sociallıq-ekonomikalıq, social -psixik, social -mádeniy, jaǵday -rol mártebeleri bolıp tabıladı. Sociallıq-ekonomikalıq mártebe-shańaraqtıń materiallıq jaǵdayın belgileydi. Bul shańaraq dáramatları, jasaw kórsetkishlerin óz ishine alıwshı materiallıq támiynatlanganlik bolıp tabıladı. Dáramatlar joqarı, orta hám tómen bolıwı múmkin.
Joqarı -dáramat hám jasaw sharayatları dárejesi tekǵana xojalıq mútajliklerdi qandırıw múmkinshiligin beredi, bálki basqa xızmetlerden paydalanıwǵa da jay jaratadı. Orta -jaǵday minimal social mútajliklerdi qandira aladı, biraq dem alıw tálim hám basqa xızmetlerden paydalanıwǵa da jay jaratadı. Tómen-dáramat hám jasaw sharayatları dárejesi belgilengen normalarlardan tómen, awqat, kiyim-keshek, jasaw jayı tólewi sıyaqlı máselelerde de mashqala shıǵıp turadı. Psixologiyalıq (psixik) mártebe-bul shańaraqtıń psixologiyalıq ıqlımı. Jaqsı ıqlım emotsional jaqınlıq, sheriklik, teń haqılılıq menen xarakterlenedi. Jaman, qolaysız ıqlım bolsa daw -jánjeller kópliginde emotsional qolaysızlıqlarda kórinetuǵın boladı. Social -mádeniy mártebe-tálim dárejesi, júriw-turıw mádeniyatı, an'nalarni saqlap qalıw hám ótkeriw wazıypası, qızıǵıwshılıqlardıń keń sheńberi, rawajlanǵan ruwxıy mútajlikler, dem alıw hám xojalıq turmıstıń birgeliktegi formaları. Shańaraqtıń social kelisiw boyınsha izertlew ótkeriw ushın social pedagogika onıń qásiyetlerin biliwi, olarǵa ataq beriw kerek. A. Q. Minavarovning pikrine qaraǵanda shańaraqtıń tárbiyalıq funksiyasınıń dárejesi úsh jóneliste bóliwshi onıń strukturasına baylanıslı.
Bul jónelisler demografik-kópbolalik, kambolalik, eki yamasa úsh áwladtıń birgelikte jasawı, ata-analardıń ekewin da bolıwı, shańaraq aǵzalarınıń tálim alǵanlıqları dárejesi, balalardı tárbiyalawda wazıypalardı bólistiriw, shańaraq tárbiyasınıń ayriqshalıǵı, sonıń menen birge shańaraqtıń milliy qásiyetleri de inabatqa alınadı. Shańaraq tipologiyasi social kelisiw dárejesi boyınsha parq etiwshi tórtewasosiy kategoriya tiykarında qáliplesedi:
Jaqsı shańaraqlar -óz wazıypaların tabıslı ámelge asırıwadı, óz balası mútajliklerine tez iykemlesiwedi. Mashqala payda bolıp qalsa olarǵa bir márte járdem kórsetiw jetkilikli. Táwekelshi shańaraqlarda adaptativ qábiletler tómenlew. Olar bala tárbiyasın qıyınshılıq menen eplashadi jáne social pedagog járdemi hám qadaǵalawına mútajlik sezediler. Áwmetsiz shańaraqlar turmıslıq iskerliginiń qandayda bir-bir salasında tómen social mártebege iye bolıp, olar ózlerine júkletilgen wazıypalardı atqara almaydılar, olardıń adaptativ múmkinshilikleri tómen, bala tárbiyası procesi úlken qıyınshılıqlar menen aste keshedi. Bul shańaraq túri ushın social pedagogdıń aktiv járdemi zárúr. Máseleleri xarakterinen kelip shıǵıp pedagog olarǵa tálim, psixologiyalıq járdemler kórsetedi. Ǵayrı social shańaraqlar -bul shańaraqlar tupten isloh etiliwi kerek. Bul shańaraqlarda ata-analar ǵayrıaxloqiy hám ǵayrıhuquqiy turmıs tárizin aparıwadı, jasaw sharayatları ápiwayı tazalıq -gigiyenik talaplarǵa juwap bermeydi. Balalar tárbiyası menen álbette hesh kim shuǵıllanmaydı, balalar qadaǵalawsız qalıp ketiwedi, rawajlanıwda artta qalıwadı. Social pedagognı bul shańaraqlar menen islegende huqıqtı qorǵaw shólkemleri menen jaqın sheriklik tiykarında jumıs júrgiziwi dárkar. Social pedagogdıń shańaraq menen jumıs júrgiziwi social pedagog iskerligi shańaraqtı úyreniwden baslanadı. Shańaraqtaǵı munasábetlerdi úyreniw pedagogǵa shańaraqta balanıń jaǵdayın oyda sawlelendiriw imkaniyatın beredi. Shańaraqtı úyrengennen keyin social pedagog aldında shańaraqta jańa munasábetlerdi ornatıw wazıypası turadı. Bul mashqalanı shańaraqtı túrli klublar, máslahátlar, xojalıq birlespeler, baǵ, tamorqadagi jumısqa tartıw jolı menen hal qilsa boladı.
Balanıń shańaraqta tutqan ornı haqqında oyda sawlelendiriwge iye bolǵandan keyin social pedagog shańaraq menen birgelikte ol ushın reabilitatsion programma variantların islep shıǵadı.
Social pedagog tárepinen “shańaraq kartası”ni buzıw ámeliyatı da bar. Ol jaǵdayda shańaraqtıń hár bir aǵzasınıń xarakteristikası, tuwılǵan sánesi beriledi. Sonıń menen birge shańaraq mártebesi, jasaw sharayatları, qońsılasshılıq, shańaraqtıń diniy hám milliy tiyisliligi anıqlanadı. “Karta”ning qosımshasında shańaraqta bala tárbiyasın úyreniw dep atalǵan bólegi de ámeldegi, ol jaǵdayda ata-analar bala menen qansha waqıt hám qanday ótkeriwedi, olardıń ulıwma jumısları nelerden ibaratlıǵı, waqtın ata-analar óz perzentleri haqqında neler biliwleri haqqındaǵı maǵlıwmatlar óz hákisin tabadı. Mısalı -bala nege qızıǵadı, nelerdi oqıydı, kimler menen doslasqan, onıń sog'ligi qanday hám sh. k. Sonıń menen birge, bul processda balalardıń da ata-anaları haqqında ne biliwlerin anıqlaw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Bunnan tısqarı, social pedagog shańaraqtaǵı barlıq munasábetler-úlkenlerdiń óz-ara munasábeti, úlkenler hám balalar ortasındaǵı munasábetlerdi inabatqa alıwı zárúrli esaplanadı. Shańaraqta sheriklik barma yamasa barlıq munasábetler úlkenlerdiń buyrıǵı tiykarında qurıladıma. Eger bala birinshi klasqa qatnay baslasa, social pedagog balanıń jaǵdayın, kim menen sizlesiwi, oǵan ne qosıwı -yoqmasligini anıqlawı kerek.
Social pedagog birinshi náwbette, áwmetsiz shańaraqlar menen to'qnash keledi. Bularǵa bala turaqlı ata-analar jánjellerinde jasaytuǵınlıq, ata-anası náshebent bolǵan shańaraqlar kiredi. Zamanagóy sharayatlar bularǵa ıssız shańaraqlardı da kiritip qoydı.
Social pedagog shańaraqtıń túrli máseleleri menen dus keledi. Bular :
-kesel balalar, mayıp balalar,
-mayıplar, pensiyaxo'rlar, ǵarrılar,
-foxishabozlik,
-náshebentlik,
-qańǵı balalar,
-ata-analardıń ajırasıwları.
Shubhasız, social pedagogdıń shańaraqtaǵı birinshi wazıypası bul krizislı jaǵdaylardı sheshiw bolıp tabıladı. Social pedagog shańaraq menen jumıs júrgiziwde úsh tiykarǵı rolni oynaydı : Máslahátshi-shańaraqtı ata-analar hám balalardıń óz-ara tásiriniń zárúrligi haqqında sóylep beredi, bala tárbiyası boyınsha pedagogikalıq máslahátlar beredi. Konsultant-shańaraq nızamchiligi máselesi boyınsha máslahát beredi, ámeldegi tárbiya metodların xabar beredi, shańaraqta balanıń normaında rawajlanıwı hám rawajlanıwı ushın zárúr sharayatlardı jaratıw usılların túsintirip beredi. Qorǵawshı -bala ata-anaları ózligi (náshebent, aroqxo'r, balalarǵa jaman munasábet) dıń tolıq degratatsiyasiga dus kelip balanı qorǵaw etedi. Social pedagogdıń shańaraqtaǵı iskerligi úsh tiykarǵı social pedagogikalıq járdem-tálim, psixologiyalıq, dáldalshılıq járdemlerinen ibarat. Pedagogikalıq járdem óz ishine social -pedagogikalıq iskerliginiń eki baǵdarın aladı : tálim alıwda hám tárbiya alıwda járdem. Tálim alıwda járdem shańaraqta vujudga kiyatırǵan mashqalalardi saplastırıw hám ata-analardıń pedagogikalıq -mádeniyatın qáliplestiriwge qaratılǵan. Social pedagog iskerligi tómendegi máseleler boyınsha ata-analardıń keń jaqtılandıriwdi názerde tutadı :
-ata-analardıń bolajaq perzentlerin tárbiyalawları ushın pedagogikalıq jáne social-biologiyalıq tayınlıǵı ;
-balalarda qatarlaslarına salıstırǵanda adekvant munasábetti qáliplestiriwde ata-ananıń ornı ;
-bala tárbiyasında jeke úlgi hám ata-ana abıray itibarınıń áhmiyeti,
-shańaraqta túrli áwladlardıń óz-ara munasábeti, balalarǵa pedagogikalıq tásir usılları, balalar hám úlkenler arasında unamlı munasábet qáliplestiriw.
Tárbiyada járdemlesiw social pedagog tárepinen áwele, ata-analar menen olarǵa máslahát beriw arqalı, sonıń menen birge bolsa bala menen arnawlı tárbiyalıq jaǵdaylar jaratıw arqalı ótkeriledi. Social pedagogikalıq járdemdiń psixologiyalıq baǵdarı 2 komponentten ibarat : social -psixologiyalıq qollap-quwatlaw hám korreksiya (tuwrılaw ).
Qollap-quwatlaw qısqa múddetli krizis dáwirinde shańaraqta jaqsı ortalıqtı jaratılıwma qaratılǵan túrli forma daǵı stress jaǵdayların basdan keshirip atırǵan shańaraqlardı psixologiyalıq qollap-quwatlawdı social pedagogdıń qosımsha psixologiyalıq maǵlıwmat bolǵanda ámelge asıriladı. Bunnan tısqarı bul jumıstı psixolog hám psixoterapevtlar da orınlawları múmkin. Eger qollap-quwatlaw kompleks formasında ámelge asırılsa asa paydalı boladı. Social pedagog shańaraqtaǵı shaxslararo munasábetlerdi, shańaraqta balanıń tutqan ornın, shańaraqtıń jámiyet menen baylanısın analiz etip mashqalanı úyrenedi, psixolog bolsa psixologiyalıq testler hám basqa metodlar jardeminde shańaraq aǵzalarınıń konfliktke alıp keliwshi psixik jaǵdayların anıqlaydı, psixiatr bolsa emlew menen bánt boladı.
Shaxslararo munasábetlerdiń korreksiyasi tiykarlanıp shańaraqta balaǵa salıstırǵanda psixik zorlıq bolǵanda qollanıladı. Psixik zorlıq bala nerv-psixik hám fizikalıq jaǵdayınıń aynıwına alıp keledi. Jaqın -jaqınǵa shekem bul hádiysege jetkilikli itibar berilmegen. Bunaqa zorlıqqa balanı qorqıtıw, onı aqıret etiw, namısın ayaq astı qılıw, isenimin oqlamaslik kiredi. Social pedagog shańaraqtaǵı munasábetlerdi sonday korreksiyalashi kerekki, shańaraqta tártip hám ıntızamdı támiyinlewge qaratılǵan barlıq sharalar bala huqıqları tuwrısındaǵı Konvensiya talaplarına tıykarlanıwı kerek. Psixoterapiyadan ayrıqsha bolıp esaplanıw korreksiya shańaraq ishindegi dawlardı ashıp kórsetedi. Onıń maqseti shańaraq aǵzalarına olar ortasındaǵı munasábetlerdi biliwge kómeklesiw bolıp tabıladı.
Social pedagogikalıq járdemdiń dáldalshılıq baǵdarı úsh komponentten ibarat : shólkemlestiriwge járdem, tártipke salıwǵa járdem hám informaciya beriwge járdem.
Shólkemlestiriwge járdem shańaraqqa tiyisli dem alıstı shólkemlestiriwge qaratılǵan. Shańaraqqa tiyisli dem alıw óz ishine qayırqomlıq auksionlari ótkeriw, shańaraqqa tiyisli bayramlar, tańlawlar, úy xojalıǵın júrgiziw boyınsha kurslar shólkemlestiriwden ibarat.
Paydalanǵan ádebiyatlar:
1. Antsupov A. ya. mektep jámáátinde dawlardıń aldın alıw.- M.: Gumanitarizm. baspa. vlados orayı, 2003 jıl.
2. Afonina G. M. Pedagogika. Lekciya stul hám seminar shınıǵıwları / G. M. Afonin; redakciyasında O. A. Abdullina. Rostov n / D: Feniks, 2002.
3. Ball G. A. tálim máseleleri teoriyası / G. A. ball.- M.: Pedagogika, 1990 Jıl.
4. Badmaev B. C. sóylew sheberligin úyretiw psixologiyasi. M.: baspa vLADOS-PRESS, 2002 YIL.
5. Beluxin D. A. ózin, balalardı hám pedagogikanı qanday jaman kóriw kerek. M., 1992 jıl.
6. Beluxin D. A. shaxsqa jóneltirilgen ulıwma tiykarlar pedagogikalar. M., 2002 jıl. 1-bólim
|
| |
