|
Xavfsizlik talablari tizimning maqsadiga, foydalanilgan ma’lumotlarning xususiyatiga va mumkin boʻlgan tahdidlar turiga qarab farq qilishi mumkin
|
| bet | 2/10 | | Sana | 25.11.2022 | | Hajmi | 213.8 Kb. | | #31719 |
Bog'liq 1-maruza (2) 5-Mustaqil ta'lim, 3-mavzu., ozbekistonda-logistika-va-transport-infratuzilmalarini-rivojlantirish-yonalishlari, 14-ma’ruza Mavzu wimax (ieee 802. 16) standarti. Reja So‘ngi m, O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s, mikroskopXavfsizlik talablari tizimning maqsadiga, foydalanilgan ma’lumotlarning xususiyatiga va mumkin boʻlgan tahdidlar turiga qarab farq qilishi mumkin.
Agar yaxlitlik va mavjudlik xususiyatlari barcha tizimlar uchun dolzarb boʻlsa, unda maxfiylik xususiyati ixtiyoriy boʻlishi mumkin, masalan, agar ma’lumot koʻplab odamlar uchun moʻljallangan boʻlsa. Shu bilan birga, tajovuzkorning ushbu ma’lumotni oʻzgartirishiga yoʻl qoʻymaslik uchun ma’lumotlar yaxlitligini ta'minlash uchun choralar koʻrish zarur.
Maxfiylik, mavjudlik va yaxlitlik tushunchalari nafaqat ma’lumotlarga, balki kompyuter tarmogʻining boshqa manbalariga (tashqi qurilmalar, tarmoq uskunalari yoki dasturlar) ham qoʻllanilishi mumkin.
Har qanday qurilmaga nisbatan maxfiylik unga faqat vakolatli foydalanuvchilar kirish imkoniyatini beradi va faqat ularga ruxsat berilgan operatsiyalarni bajarishlari mumkin. Qurilmaga kirish imkoniyati xususiyati uning bunday ehtiyoj paydo boʻlgan paytdagi foydalanishga tayyorligidir. Butunlik xususiyati tajovuzkorning qurilmaning konfiguratsiya sozlamalarini oʻzgartirishiga toʻsqinlik qiladi, bu uning ishlamay qolishiga olib kelishi mumkin.
2. Tarmoq xavfsizligi xizmatlari
Ma’lumotlarni himoya qilish uchun tarmoq xavfsizligi xizmatlari deb nomlangan vositalar qoʻllaniladi, ular axborotni shifrlash, autentifikatsiya qilish, identifikatsiya qilish va avtorizatsiya qilish, auditorlik tekshiruvi, virusga qarshi himoya, tarmoq trafigini boshqarish va boshqalarni oʻz ichiga oladi.
Xavfsizlik xususiyatlari tarmoqning dasturiy ta'minotida (operatsion tizimlar va dasturlarda) va qoʻshimcha qurilmalarda (kompyuterlar va aloqa uskunalarida) oʻrnatilishi yoki xavfsizlik muammolarini hal qilish uchun maxsus ishlab chiqilgan alohida mahsulotlar sifatida amalga oshirilishi mumkin.
Asosiy tarmoq xavfsizligi xizmatlarini koʻrib chiqamiz.
Shifrlash - bu ma’lumotni oddiy "tushunarli" shakldan "tushunarsiz" shifrlangan shaklga oʻzgartiradigan protsedura. Shifrlangan ma’lumotni parolini hal qilish uchun parolni hal qilish protsedurasidan foydalaniladi. Jarayonlar juftligi - shifrlash va parol hal qilish - kriptosistema deb ataladi. Shifrlash foydalanuvchi autentifikatsiyasi yoki avtorizatsiya tizimlarida, shuningdek aloqa kanallari xavfsizligi va ma’lumotlarni saqlash tizimlarida ishlatilishi mumkin.
Autentifikatsiya (yunoncha authetikos - asl, inglizcha autentifikatsiya - identifikatsiya,) - autentifikatsiya - ruxsatsiz shaxslar tomonidan tarmoqqa ruxsatsiz kirishni oldini oladi va qonuniy foydalanuvchilarga kirish imkoniyatini beradi. Faqat foydalanuvchilar autentifikatsiyani talab qiladigan ob’yektlar sifatida emas, balki turli xil ilovalar, qurilmalar va ma’lumotlarni ham bajarishlari mumkin.
Dastur darajasida autentifikatsiyaning misoli - mijoz va serverning oʻzaro autentifikatsiyasi, bu erda serverda qonuniyligini isbotlagan mijoz, shuningdek, dialog 340 haqiqatan ham oʻz serverida ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak. Ikkala qurilma oʻrtasida aloqa seansini oʻrnatishda oʻzaro autentifikatsiya protsedurasi ham ta'minlanishi mumkin. Ma’lumotlarni autentifikatsiya qilish ushbu ma’lumotlarning yaxlitligini, shuningdek ularni e'lon qilgan kishidan kelib chiqqanligini isbotlashni anglatadi. Buning uchun elektron imzo mexanizmidan foydalaniladi. Autentifikatsiyani identifikatsiya qilish va avtorizatsiya qilish bilan aralashtirmaslik kerak. Identifikatsiya foydalanuvchida tizimga uning identifikatorini aytib berishidan iborat, autentifikatsiya esa foydalanuvchi oʻzi deb da'vo qilgan shaxs ekanligini isbotlash protsedurasi, xususan oʻzi kiritgan identifikatorga egalik qilishining dalili. Tizimda foydalanuvchi identifikatorlari boshqa ob’yektlarning (fayllar, jarayonlar, ma’lumotlar tuzilmalari) identifikatorlari bilan bir xil maqsadlarda ishlatiladi va ular har doim ham xavfsizlik bilan bevosita bogʻliq emas.
Avtorizatsiya - bu yuridik foydalanuvchilarning tizim resurslaridan foydalanish huquqini boshqarish, ularning har biriga ma'muriyat tomonidan oʻzi uchun aniq belgilab qoʻyilgan huquqlarni berish bilan nazorat qilish tartibi. Avtorizatsiya tizimi foydalanuvchilarga kataloglar, fayllar va printerlarga kirish huquqini berish bilan bir qatorda foydalanuvchilarning turli xil tizim funktsiyalarini bajarishi mumkin, masalan, serverga lokal kirish, tizim vaqtini belgilash, ma’lumotlarning zaxira nusxasini yaratish, serverni oʻchirish va hk.
Audit - himoyalangan tizim resurslariga kirish bilan bogʻliq voqealarni tizim jurnalida qayd etish. Zamonaviy operatsion tizimlarning auditorlik quyi tizimi ma'muriyatni qiziqtirgan voqealar roʻyxatini qulay grafik interfeys yordamida farqlashga imkon beradi. Buxgalteriya hisobi va monitoring vositalari xavfsizlikning muhim hodisalarini aniqlash va qayd etish imkoniyatini beradi; tizim resurslarini yaratish, kirish yoki oʻchirish uchun har qanday urinishlar
(shu jumladan muvaffaqiyatsiz boʻlganlar).
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Xavfsizlik talablari tizimning maqsadiga, foydalanilgan ma’lumotlarning xususiyatiga va mumkin boʻlgan tahdidlar turiga qarab farq qilishi mumkin
|
