Results of National Scientific Research
Volume 1| Issue 9
2022 SJIF- 4.431
ISSN: 2181-3639
https://academicsresearch.com/index.php/rnsr/index
144
Annotatsiya: stuxsnet, flame, wiper zararli dasturlari haqida tezisida zararli
dasturlarni qayerda va qanday kashf etilishi hamda nima sababdan ishlab
chiqarilgani bundan tashqari ularning nima maqsadda qo‘llanishi haqida gap
boradi.
Kalit so‘zlar: Stuxnet, Eron PLC, yadro, Wiper Software, Flamer, skyviper,
CrySyS va Kasperskiy laboratoriyasi.
Stuxnet
Birinchi marta 2010-yilda aniqlangan va 2005-yildan beri ishlab chiqarilishi
taxmin qilingan zararli kompyuter qurti. Stuxnet nazorat qiluvchi va maʼlumotlarni
yigʻish bilan shugʻullanuvchi (SCADA) tizimlarini nishoniga aylantituvchi hamda
Eron yadroviy dasturiga jiddiy zarar yetkazish uchun ayblanuvchi dastur
hisoblanadi. Hech bir davlat javobgarlikni
ochiqchasiga tan olmasa-da, ushbu
kompyuter qurti Amerika Qoʻshma Shtatlari va
Isroil tomonidan birgalikda
„Olimpiya oʻyinlari operatsiyasi“ deb nomlanuvchi hamkorlikda qurilgan
kiberqurol ekanligi haqida keng qamrovli tushunchalar mavjud.
Stuxnet dasturi elektromexanik jarayonlarni avtomatlashtiruvchi,
jumladan,
yadroviy materiallarni ajratish uchun gaz sentrifugalarini boshqarish maqsadida
ishlatilinuvchi dasturlashtiriladigan mantiqiy kontrollerlar (PLC)
uchun maxsus
ishlab chiqilgan. Zero-day zaifliklardan foydalangan holda, Stuxnet, dastlab,
Microsoft Windows operatsion tizimi va tarmoqlaridan
foydalanadigan
mashinalarni nishonga olgan. Keyingi nishoni esa Siemens kompaniyasiga tegishli
Step dasturi boʻladi. Stuxnet sanoat tizimlari haqida maʼlumot toʻplash va tez
