– predmetlarning nomlarini eshitib, esda olib qolish qobiliyati o‘rganiladi. Bu
tadqiqotlar bir kunda o‘tkazilmaydi, bu esa xotiraning o‘rganilayotgan
xususiyatlarini yaxshilab tahlil qilishga imkon beradi.
Tajriba o‘tkazish uchun turli predmetlar tasvirlangan 60 ta so‘zlar to‘plami – 2 -
qatorda kerak bo‘ladi. Ko‘rish xotirasi o‘rganilayotganda quyidagi qo‘rsatma
beriladi: «Hozir men sizga turli predmetlar tasvirlangan rasmlarni ko‘rsataman, siz
ularning nomini istalgan tartibda aytasiz». Rasmlarning har biri 2 soniya
ko‘rsatiladi. 10 soniya tanaffusdan so‘ng sinaluvchi predmetlarni aytadi.
Eksperimentator to‘g‘ri aytilgan predmetlarni ham, rasmda yo‘q bo‘lgan qo‘shib
qo‘yilgan predmetlarning nomini ham yozib boradi. Rasmlarning 2-
seriyasini boshqa kuni, so‘zlar qatori bo‘yicha tajribalar
ham boshqa kunlari
o‘tkaziladi.
Meyli testi uchun qo‘zg‘atuvchi material
tadqiqot bosqichlari.
1 - bosqich
2 - bosqich
Rasmlarning
1-seriyasi
Rasmlarning
2-seriyasi
So‘zlarning
1-qatori
So‘zlarning
2-qatori
no‘xat
chig‘anoq
karton
jadval
eshak
krovat
vagon
hafta
kalit
truba
dehqon
so‘m
Eshitish xotirasini o‘rganish bo‘yicha tadqiqot ham shunday o‘tkaziladi.
Sinaluvchiga quyidagi qo‘rsatma beriladi: «Hozir sizga so‘zlar qatorini o‘qib
beraman, siz esa eshitib bo‘lganingizdan so‘ng, ularni istalgan tartibda menga aytib
berasiz». Tadqiqotchi tadqiqot qaroriga sinaluvchi aytgan barcha so‘zlarni –
takrorlaganlarini ham, yo‘q so‘zlarni qo‘shib qo‘yganlarini ham yozib boradi.
Olingan natijalar foizlarda miqdoriy o‘lchash orqali tahlil qilinishi mumkin.
Idrok va unung xususiyatlari.
Idrok haqida tayanch tushuncha:
Idrok — tirik organizmning maʼlumotlarni qabul qilib, qayta
ishlash jarayoni;
organizmga obyektiv reallikni aks ettirish va tashqi olamdagi yangidan-yangi
vaziyatlarni baholab, shunga yarasha harakat qilish imkonini beradi.
Idrok ongning , miyaning ijodiy jarayonidir. Idrokning fiziologik asosi bosh miya
yarim sharlari poʻstlogʻining analiz va sintez faoliyatidan iborat. Bu faoliyat sezgi
aʼzolarimizga taʼsir qilib turgan narsalarning bitta
xususiyati bilan emas, balki jami
xususiyatlarining taʼsiri bilan bogʻliq. Idrok ana shu barcha xususiyatlar oʻrtasidagi
muvaqqat bogʻlanish natijasida yuzaga keladi. Inson miyasining umumlashtiruvchi
faoliyatiga asoslangan idrok jarayoniga kishining tajribasi, bilim, abstrakt
tafakkurning faoliyati va boshqalar ham ishtirok etadi. Shuning uchun kishilar ayni
bir narsa yoki hodisani yoshlari, maʼlumotlari, turmush tajribalari, kasblari,
ijtimoiy kelib chiqishlari, xarakteri, qobiliyati va qiziqishlarida koʻrinadigan
shaxsiy xususiyatlariga qarab har xil idrok qiladilar. Masalan, tegishli ixtisosi
oyoq
papiros quti
daraxt
qor
pianino
ot
yong‘in
truba
boʻlmagan kishining birorta yangi mashinani idrok qilishi ixtisosi bor
odamning
idrokiga qaraganda tor va yuzaki boʻladi.
Idrokning muhim xususiyatlaridan biri barqaror ligidir. Inson bir vaqtda idrok
qilgan narsani oʻz xotirasida saqlab qolish va uni qayta tiklash qobiliyatiga ega. Bir
narsaning ana shunday qayta tiklangan timsoli idrok jarayonining ajralmas qismi.
Idrokning xususiyati koʻp jihatdan hissiy kechinmalarga ham bogʻliq. Masalan,
kishining taʼbi xira vaqtida tabiat manzaralari unga allaqanday soʻniqdek koʻrinsa,
taʼbi chogʻ vaqtida u butunlay boshqacha koʻrinadi.
