• Mavzu: Kompyuterlarning mantiqiy va arifmetik asoslari. Sanoq tizimlari, ularning raqamli hisoblash mashinalarida qo’llanishi. 031-21 guruh talabasi
  • Kalit so’zlar
  • Arifmetik mantiqiy qurilma (ARMQ) .
  • ARMQ turlar
    		•

    Rivojlantirish vazirligi muhammad




    Download 1,49 Mb.
    bet1/4
    Sana07.01.2024
    Hajmi1,49 Mb.
    #131865
      1   2   3   4
    Bog'liq
    JumanboyevBoshqarish qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma. Mashina takti


    O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI




    Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti


    Mavzu: Kompyuterlarning mantiqiy va arifmetik asoslari. Sanoq tizimlari, ularning raqamli hisoblash mashinalarida qo’llanishi.


    031-21 guruh talabasi
    Bajardi: Jumanboyev A
    Tekshirdi: Javliyev Sh

    Boshqarish qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma.
    Mashina takti va mashina sikllari Reja:

    1. Boshqarish qurilmasi

    2. Arifmetik mantiqiy qurilma

    3. Mashina takti va mashina sikllari

    Kalit so’zlar: Protsessor, registrlar turlari, standart, boshqarish qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma, mashina takti va mashina sikllari.

    1. Boshqarish qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma, mashina takti va mashina sikllari


    BB – bu CPU, xotira va I/Oning amallarini nazorat qiladi, ya’ni asosiy xotiradan bajariladigan ko’rsatma (buyruq)ni olish, uni dekodlash va ko’rsatmani bajarish uchun mas’uldir. MAR – memory address va MDR – memory data register.

    ALU – ko’rsatmalar to’plamidan talab qilinadigan arifmetik, mantiqiy va o’zgaruvchi amallarni bajarish uchun zarur bo’lgan sxemani ta’minlaydi, ya’ni:

    • ma’lumotlarga ishlov beradi,

    • Ma’lumot qiymatlarini manipulyatsiya qiladi;

    • Ma’lumot qiymatlarini o’zgartiradi;

    • Ma’lumot qiymatlarini birlashtiradi;

    • Ma’lumot qiymatlarini hisoblaydi;


    Barcha matematik (arifmetik va mantiqiy) amallar ALU blogida bajariladi. ALUda bir vaqtda ikkalasidan foydalanilmaydi balki ketma-ket amalga oshiriladi. Asosiy amallarni arifmetik blog bajaradi. Ammo mantiqiy blog amallarni bajarmaydi, balki mantiqiy ifodalaydi. Protsessorlarning turlari:



    • Arxitektura tuzilishiga ko’ra (Von-Neumann, RISC, CISC)…;

    • Yadrolar (cores) soniga ko’ra (core1,2, 4…);

    • Ishlab chiqaruvchi (brand) tashkilotiga ko’ra (interl, AMD, M1…);

    • Foydalanish maqsadiga ko’ra (server, desktop, laptop…). Arifmetik mantiqiy qurilma (ARMQ) .

    Arifmetik mantiqiy qurilma - boshqaruv qurilmasi tomonidan boshqariladigan protsessor qismlaridan biri. Uning vazifasi ma’lumotlaroperandlar (operatsiya argumentlari, dastur tomonidan qayta ishlanadigan ma’lumotlar) bo`yicha mantiqiy va arifmetik o`zgarishlarni amalga oshirishdir.
    Zamonaviy ko`p funktsiyali ARMQ bugungi kunda ikki qismdan iborat:

    • operatsion qurilma.

    • Boshqarish qurilmasi. Buyruq kodlarini ikkilamchi dekodirovkalashni o`tkazadi, arifmetik mantiqiy qurilmada bajariladigan operatsiyani aniqlaydi.


    ARMQ da quyidagi operatsiyalar bajariladi:

    • Ma’lumotni o`qish yoki yozish uchun qurilma xotirasiga kirish.

    • Dekrement/inkrement.

    • Taqqoslash. Bu yerda shartli sakrash amalga oshiriladi.

    • Qurilmaning ishlashini to`xtatish.

    Agar birinchi arifmetik-mantiqiy qurilmalarga murojaat qilsak, ular bajargan amallar soni 16 ta bilan chegaralanganligini ko`ramiz. Zamonaviy ARMQ’lar yuzlab ishlarni bajarishga qodir, operatsiyalar soni bugungi kunda ham ushbu qurilmalarning eng muhim xarakteristikasi hisoblanadi. ARMQ turlar
    Ma’lumotni taqdim etilishi bo`yicha:

    • suzuvchi nuqtali sonlar.

    • quzg`almas nuqtali sonlar.

    Operandlar bilan ishlash usuliga ko`ra:

    • Parallel. Bunday holda, barcha bitlar bo`yicha operatsiyalar ARMQ tomonidan bir vaqtning o`zida amalga oshiriladi.

    • Ketma-ket. Bunday holda, operatsiyalar har bir raqam ustida ketma-ket bajariladi.

    • Parallel-seriyali. Bu yerda ma’lumotlar so`zi bo`g`inlarga bo`linadi. Bunday ARMQ da ma’lumotlarni qayta ishlash bo`g`inning bitlari bo`ylab parallel ravishda va bo`g`inlarning o`zi bo`ylab ketma-ket amalga oshiriladi.

    Hisoblash tizimlaridan foydalanish bo`yicha:

    • Ikkilik.

    • Ikkilik -o`nlik.

    • Sakkizlik.

    • O`n oltilik va boshqalar.

    Tugunlar va elementlardan foydalanish xususiyatlariga ko`ra:

    • Bloklash. Alohida arifmetik amallarni bajarish uchun protsessorning Arifmetik mantiqiy qurilma tizimiga maxsus bloklar kiritiladi. Ikkinchisi axborotni parallel qayta ishlash imkonini beradi.

    • Konveyyer. Har qanday operatsiya mikrooperatsiyalar ketma-ketligiga bo`linadi. Ular bunday konveyyer liniyasining turli bosqichlarida muayyan davrlar (teng vaqt oralig`i) uchun bajariladi. Shunday qilib, operandlar oqimi bo`yicha operatsiya har bir takt tsiklida amalga oshiriladi.

    • Ko`p funktsiyali. Bular bir qurilmada ko`p operatsiyalarni bajarishga qodir bo`lgan universal ARMQ lardir.

    Vaqt bo`yicha:

    • Sinxron. EHMning bunday arifmetik-mantiqiy qurilmalarida har bir amal bir takt tsiklida bajariladi.

    • Asinxron. Shunga ko`ra, taktli bo`lmagan ARMQlar. Ular yuqori darajadagi ishlashni ta’minlaydi, chunki ular kombinatsion sxemalarda bajariladi.

    Boshqarish qurilmasining xususiyatlariga ko`ra:

    • Mikrodastur nazorati bilan .

    • Qattiq mantiq boshqarish qurilmasi bilan.


    Download 1,49 Mb.
      1   2   3   4




    Download 1,49 Mb.