Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

228 
Hurmatli ekskursantlar! Endi Buxoro bug‘usi bilan tanishishni boshlasak! 
Marhamat!Buxorobug‘usi, 
xalqtilida«xongul» (xonguli) nomibilantanilgan, 
kattavachiroylihayvondir. 
100 
yiloldinbundaybug‘ularniO‘zbekistonningbarchahududlaridauchratishmumkinedi. 
1960-yillargakelib, 
Buxorobug‘ularinifaqatginaayrimqo‘riqxonalarhamdahayvonotbog‘laridauchratishi
mkonibo‘ldi. 
Hozirgikundagihisob-kitoblargaqaraganda, 
Buxorobug‘ularingsoni 
1000 
tanitashkiletadi. 
Buhayvonbugungikundayo‘qolibborayotganturhisoblanib, 
ButunjahonqizilkitobihamdaO‘zbekistonqizilkitobigakiritilgan. 
Buhayvonlarniovqilishqonunbilantaqiqlangan.
Zarafshonqo‘riqxonasiningg‘ururibuBuxorobug‘usidir. O‘rg‘ochibug‘uning 
vazni 
300 
kilogrammgachabo‘ladi. 
Shoxlariharyilo‘zgaribboradi. 
Tanarangiochkulrang,mallarangbo‘lib, 
uningrangiqishganisbatanyozdaerkinlashadi. Oyoqlaritanarangiganisbatanochroq. 
Yangitug‘ilganbug‘ularochroqrangdabo‘lib, 
ularningtanaqismiyontomonlaridaoqdog‘laribo‘ladi. Kichikbug‘uchalarningbo‘yi 
60 santimetrnitashkiletadi. Tanasiningog‘irligiesa 9 kilogrammnitashkiletadi.
100 
yillar 
avval 
Buxorobug‘ulariniO‘zbekistonningbarchahududdaridauchratishmumkinedi. 
UlarAmudaryovaSirdaryodaryolariningto‘qayzorlaribo‘ynidaingichkayo‘lbo‘ylab 
yashashadi. 
Qishloqxo‘jaliginingjadalrivojlanishi, 
to‘qayzorlarningdaryoyoqasidanyuqotilishi, 
chorvamollariningko‘payishi, 
bug‘doyzorlarni 
kengaytirishvatartibgaolinmaganovchiliknatijasidaularningpopulyatsiyasi 
XIX 
asrga 
kelib 
kamayib 
ketdi. 
1990-yilga 
kelib, 
butun 
dunyodaBuxorobug‘ulariningsoni 
300-350 
tanitashkiletdi. 
Hayvonlarningbuturiyo‘qolishxavfiostida 
bo‘lib, 
Qizil 
kitobga 
kiritildi. 
Shundankeyin, 

229 
Buxorobug‘ulariyashaydiganqo‘riqxonalarhamdabuyurtmaxonalargaXalqaroekolo
gik tashkilotlar tomonidan amaliy yordamko‘rsatildi.
2006 
yil 
12 
-sentyabrdan 
16-
sentyabrgaqadarZarafshonqo‘riqxonasidabirqatorekologiktadbirlaro‘tkazildi. 
Butadbir«Poisk»nodavlatnotijorattashkilotitashabbusibilantashkiletilib, 
uZarafshonqo‘riqxonasima’muriyatihamda«Eremurus»ekologikklubiko‘magidatas
hkiletildi.
Shuningdek, 16-sentyabrkuniqo‘riqxonadato‘qayo‘tihamdamajnuntoldaraxti 
barglariterimibo‘yichaaksiyatashkiletilib, 
aksiyaningmaqsadiBuxorobug‘ulari 
uchunqishmavsumigayemishjamlashbo‘ldi. Ayrimbug‘ularmaxsus maydonchada 
saqlanib, 
ularningqishmavsumidaovqatlanishinitashkiletishmuhimmasalaetibbelgilangan. 
Shuningdek, Butunjahonyovvoyitabiatnisaqlabqolishfondi (WWF)tashabbusibilan 
qo‘riqxonagaqo‘shimchaozuqalarhamolibkelindi.
Bug‘ulargako‘rsatilayotganyordamnikuchaytirishmaqsadida, 
seminarlardaengfaolishtiroketganyoshlartaklifetildi. 
Ularyemishjamlashbo‘yicha 
o‘zlarininghissalariniqo‘shdilar. 
(Ekskursantlarga qo‘riqxonadagi Buxorobug‘ularini tomosha qilish va rasmga 
tushishlari uchun 2 daqiqa vaqt beriladi. Savollarga javob beriladi). 
11.3-rasm.Zarafshon qo‘riqxonasidagi Buxoro bug‘usi

Download 2,73 Mb.