• Adrasturlari.
  • Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev




    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet134/163
    Sana24.11.2023
    Hajmi2,73 Mb.
    #104925
    1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   163
    Bog'liq
    2-y-Eks.-xizmatini-tash.-qilish.-Oquv-qollanma.-R.S.Amriddinova-N.E.Ibadullayev-va-bosh.-S-2015

     
    Adras - yarim ipak gazlama va shoyi to‘qishda Marg‘ilon yurtimizning yirik 
    shaharlaridan Buxoro va Samarqand singari dunyoga tanildi. Sohaning eng 
    rivojlangan davri XVIII asr oxiri XIX asr boshlariga to‘g‘ri keladi. Shu davrlardan 
    hozirgi kunimizgacha saqlanib kelinayotgan «Sirg‘a», «Tomchi», «Sayqal», 
    «Gulnomozshom», «Yahudiy», «Xosiyatxon» kabi atlas matolarining to‘qilishi 
    jihatidan bir-birlarini takrorlamaydigan rang-barang turlari yaratildi. Shulardan
    «sirg‘a», «oltin teri», «bodom nusxa» kabi turlari butun dunyoga mashhur.
    Marg‘ilon atlaslarining o‘z yaratilish tarixi va ma’no-mohiyati bor. «Navro‘z» 
    nomli atlas shod-xurramlik xuddi bayramona ruhni aks ettirgan bo‘lsa, 
    «Sohibqiron Amir Temur» nomli nusxada ikki xil tasvir bor. Birida toju taxt 
    saltanati namoyon etilsa, ikkinchisida go‘zal Samarqand tasvirga tushirilgan. 
    Buyuk alloma Ahmad al-Farg‘oniy tavalludining 1200 yilligiga atalgan atlasga 
    alohida jilo berilgan. Uning gullari sokin, lojuvard osmon gumbazida, xuddi 
    allomaning jahonga dong‘i ketgan shonu shuhrati kabi charaqlab turgan 
    quyoshning zarin nurlarini namoyish etadi. 


    251 
    12.2-rasm.Adrasturlari. 
    Momolarimizsevibkiygan «Bodomnusxa», «Adras», «Nigora», «Parpasha», 
    «Qoraatlas», «Bargikaram», «Chaqirim», «Nomozshomgul», «Qorako‘zim» 
    xonatlasnusxalarihozirgizamonruhigamoslanibqaytadanta’mirlandi. 
    Natijada, 
    ko‘pchilik suyib kiyadigan pishiq va puxta matolar yuzaga keldi. Ularning har biri 
    shunday mahorat bilan ishlanganki, kishi e’tiborini beixtiyor o‘ziga jalb etadi.
    Bir xil nusxadagi xonatlas to‘qilib tayyor holga kelgunga qadar 20 xildan 
    ortiq mehnat jarayonini bosib o‘tadi. Ayniqsa, atlasning xaridorgir chiqishida rang 
    tayyorlashning ahamiyati katta. Mahalliy xom ashyo ham arzon, ham tabiiy 
    mahsulotlardan bo‘lgan anor po‘stlog‘i, yong‘oq, shotut, tuxmak daraxtlaridan 
    olinadigan bo‘yoqlardan tezda o‘ng‘imaydigan, sifatli rangvorlar tayyorlash 
    mumkinligini mohir hunarmandlar ota-bobolarimiz tajribasidan foydalanib 
    o‘zlashtirdilar.
    Atlasni dastlab to‘qib chiqargan usta, undagi naqshlarni quyosh botishi 
    paytida ufqdagi taram-taram bulutlarning turlicha tovlanishidan olgan, degan 
    rivoyat bor. Zero «Abr» so‘zi forscha so‘zdan olingan bo‘lib, bulut degan ma’noni 
    anglatadi. Shu bois ham atlasga gul soluvchi, nusxa yaratuvchiga «Arbandchi», 
    ya’ni «Bulut bog‘lovchi» deb nomlanadi.
    Ko‘hna Marg‘ilonda qanchadan-qancha ustoz arbandchilar o‘tganlar. 
    Shulardan Abdusamad ota, usta Xolmatjon, Muhammadjon Sobirov, Sharifjon 
    Husanov, Solijon ota Toshpo‘latovlardir.


    252 
    (Ekskursantlarga atlas turlarini tomosha qilish va rasmga tushishlari uchun 5 
    daqiqa vaqt beriladi. Savollarga javob beriladi). 

    Download 2,73 Mb.
    1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   163




    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish