|
www.scientificprogress.uzBog'liq Xorij davlatlarini ta’lim tizimi (aqsh, yaponiya, germaniya misowww.scientificprogress.uz
Page 262
ta`sir etadigan ijtimoiy jarayon ekanligi, e`tirof qilingan haqiqatdir. Shu tufayli ham
chet mamlakatlarida maktab ehtiyojini iqtisodiy ta`minlashga ajratilayotgan mablag`
miqdori yildan-yilga oshib bormoqda.
Rivojlangan mamlakatlarda pedagogik tadqiqotlarni amalga oshiradigan ko’p
sonli ilmiy muassasalar ishlab turibdi. Germaniyada ularning soni 2 mingdan ortiq.
Fransiya, AQSh, Yaponiya ta`lim-tarbiya nazariyasi muammolari bilan yuzlab davlat va
xususiy tashkilotlar, universitetlar, pedagogik tadqiqot markazlari shug’ullanmoqdalar.
Ular faoliyatini esa xalqaro ta`lim markazlari, masalan, AQSHda xalqaro ta`lim instituti
muvofiqlashtirib bormoqda. Ko’pchiligining faoliyati o’quv dasturini takomillashtirish
va qayta qurishga qaratilgan.
80-yillardan boshlab Buyuk Britaniyada ham o’rganilishi majburiy bo’lgan fanlar
doirasi kengaytirildi. Ingliz tili va adabiyoti, matematika va tabiiy fanlar o’kuv
setkasining yadrosini tashkil etadigan bo’ldi. Qolgan predmetlarni tanlab olish ta`lim
oluvchilar va ota — onalar ixtiyoridadir. “Yangi dunyo”ning pedagogik g’oyalari
Fransiya va Germaniya ta`limiga xam sezilarli ta`sir etdi.
Germaniya to’liqsiz o’rta maktablarida asosiy predmetlar bilan bir qatorda tanlab
olinadigan kimyo, fizika, chet tillari kiritilgan o’quv Dasturlari ham amalga oshirildi.
Bu o’kuv dasturi tobora to’liqsiz o’rta maktab doirasidan chiqib, o’rta maktablar va
gimnaziyalarni ham qamrab olmoqda.
Fransiya boshlang’ich maktablarida ta`lim mazmuni ona tili va adabiyoti hamda
matematikadan iborat asosiy, tarix, geografiya, axolishunoslik, tabiiy fanlar, mehnat
ta`limi, jismoniy va estetik tarbiya kabi yordamchi predmetlarga bo’linadi.
Yaponiya maktablari ikkinchi jahon urushidan keyinroq Amerika ta`limi yo’lidan
bordi. Lekin shunga qaramay, bu ikki mamlakat o’kuv dasturida bir qator farqlar ko’zga
tashlanadi. Yaponiyada o’quv dasturlari jiddiy murakkablashtirilgan, asosiy fanlar
majmui ancha keng, bir qator yangi maxsus va fakultativ kurslar kiritilgan. Masalan,
umumiy ta`lim maktablarining yangi musiqa ta`limi o’quv dasturiga milliy va jahon
mumtoz musiqasini o’rganish ham kiritilgan.
Shuni ta`kidlash lozimki, iqtisodiy rivojlangan davlatlarda 80- yillarda tabiiy
ilmiy ta`lim dasturi tarkibiga fizika, kimyo, biologiya, ba`zi hollarda astranomiya,
geologaya, mineralogiya, fiziologiya, ekologiya elementlari kiritilib, u AQSh va
Fransiyada 4 yil, Buyuk Britaniyada 6 yil, Germaniyada 2 yil o’qitiladi. O’quv
predmetlarini integratsiyalash jarayonida yangi-yangi kurslar paydo bo’la boshladi.
Fransiyada 70-80-yillarda to’liqsiz o’rta maktablar o’quv dasturidagi tabiiy-ilmiy va
gumanitar turkumiga eksperimental, iqtisodiy gumanitar kurslar kiritiladi.
Xozirgi
paytlarda
rivojlangan
mamlakatlar
o’kuv
dasturiga
integratsiyalashtirilgan kurslarni kiritish to’la amalga oshirishdi.
Maktablarda amalga oshirilayotgan islohotlar ta`lim ishini tabaqalashtirish
muammolarini keltirib chiqardi. Iqtisodiy rivojlangan xorijiy mamlakatlarda ta`limni
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 4 ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
|
| |
