Shartli belgilar

6
Tabiatni o‘rganishda sezgi organlari muhim ahamiyatga ega. 
Sezgi organlarida sezishni ta’minlovchi retseptorlar joylashgan. 
Retseptor ma’lumot qabul qiluvchi qism hisoblanadi. 
Tajribada qaysi sezgi organlaridan foydalandingiz?
1. Ikkala qo‘lingizga qalam oling va 
qo‘llaringizni oldinga cho‘zing.
2. Chap ko‘zingizni yuming va qo‘lingizdagi 
qalam uchlarini birlashtiring.
3. O‘ng ko‘zingizni yuming va qo‘lingizdagi 
qalam uchlarini birlashtiring.
4. Endi shu jarayonni ko‘zlaringiz ochiq holda 
takrorlang.
5. Qalamlarni bir-biriga uring va eshiting.
6. Barmoqlaringiz yordamida qalamni 
paypaslab, shaklini aniqlang. 
Bizga kerak
Bajarish tartibi
Ikkita qalam
1. Yomg‘ir yog‘yapti. Bu hodisani
qaysi sezgi organlaringiz yordami-
da o‘rganasiz?
2. Sezgi organlari nima uchun 
kerak?
Kalit so‘zlar:
retseptor, ko‘z, quloq, 
burun, teri
1-MAVZU TABIATNI QANDAY O‘RGANAMIZ?
Qaysi holatda qalam uchlarini birlashtirish qulayroq?
Ko‘rish. Ko‘zlar yordamida atrofdagi tabiat hodisalarini 
ko‘rib, ular haqida ma’lumotga ega bo‘lamiz. Ko‘zlardan 
ranglarni ajratishda, buyumlarning o‘lchami, shakli, qanday 
masofada joylashganini aniqlash uchun foydalanamiz.

7
Hid bilish. Burun bo‘shlig‘ida nafas olingan 
havodagi hidni sezadigan retseptorlar mavjud. Bu 
retseptorlar atrofimizdagi turli hidlar haqida bosh 
miyaga ma’lumot yuboradi. Bu ma’lumot bosh 
miyada tahlil qilinadi. Natijada biz yoqimli, 
yoqimsiz hidlarni ajratamiz.
Paypaslash. Teri yordamida issiq va sovuqni, buyum-
larning silliq va g‘adir-budur yuzalarini ajratamiz. Ayniqsa 
qo‘l uchida ko‘plab retseptorlar joylashgan. Ba’zi 
odamlarda teri orqali sezish kuchli rivojlangan 
bo‘ladi.
1. Qahva tayyorlashda qaysi sezgi organlaridan foydalanasiz?
2. Sarvar gripp bilan kasallandi. Uning qaysi sezgi organlarida o‘zgarish 
sodir bo‘ladi? 
3.Teri yordamida jismlarning qanday xususiyatlarini aniqlay olasiz? 
Eshitish. Quloqlar orqali tovushlarni eshitamiz. 
Tovushlar tebranish yoki to‘lqinlardir. Biz shamol, 
momaqaldiroq, samolyot tovushini, qushlar say-
rashini eshitamiz.

Download 36,7 Mb.