55
Video tezlatgichlarning ikki turi mavjud - tekis (2D) va uch o‘lchovli
(3D) tezlashtirish.
5. Ikkinchi monitorni ulash imkoniyati.
NVidia, Asustek, Gigabayte va boshqalar kabi kompaniyalarning
video adapterlari modellari keng tarqalgan.
Klaviaturalar
Klaviatura
— shaxsiy kompyuterga alfanumerik (belgili)
maʼlumotlar va boshqaruv buyruqlarini kiritish uchun moʻljallangan
klaviatura qurilmasi. Monitor va klaviatura kombinatsiyasi eng oddiy
foydalanuvchi interfeysini ta’minlaydi. Klaviaturaning tizim blokining
orqa panelida o‘z porti [1] mavjud.
Bu mikrosxema kompyuterning
asosiy platasida tizim bloki ichida joylashgan.
Standart klaviaturada funktsional jihatdan bir necha guruhlarga
bo‘lingan 100 dan ortiq tugmalar mavjud (2.4-rasm). Maxsus
kalitlarning o‘ziga xos maqsadi bor.
Raqamli klaviatura kompyuter klaviaturasining o‘ng tomonida
joylashgan. Agar Num Lock indikatori yoqilgan bo‘lsa, har bir tugma
o‘zida ko‘rsatilgan raqamni bosib chiqaradi. Boshqa rejimda bu kursor
tugmalari. /, *, - va + tugmalari tegishli arifmetik belgilarni bildiradi.
Alfanumerik tugmalar guruhi belgilar ma’lumotlarini
va harflar
bilan terilgan buyruqlarni kiritish uchun mo‘ljallangan. Har bir kalit bir
nechta rejimlarda (registrlarda) ishlashi mumkin va shunga mos
ravishda bir nechta belgilarni kiritish uchun ishlatilishi mumkin. Kichik
harflar (kichik harflarni kiritish uchun) va katta (katta harflarni kiritish
uchun) o‘rtasida almashish SHIFT tugmachasini bosib ushlab turish
(suzuvchi almashtirish) orqali amalga oshiriladi.
Agar korpusni qattiq
almashtirish kerak bo‘lsa, CAPS LOCK tugmasidan foydalaning.
Agar ma’lumotlarni kiritish uchun klaviatura
ishlatilsa, ENTER
tugmasini bosish orqali paragraf yopiladi. Bu avtomatik ravishda yangi
satrda matn kiritishni boshlaydi. Agar klaviatura buyruqlar kiritish
uchun ishlatilsa, ENTER tugmasi buyruq kiritishni yakunlaydi va
bajarilishini boshlaydi.
56
2.4-rasm. Klaviatura zonalari
Turli tillar uchun milliy alifbo belgilarini ma’lum harf-raqamli
tugmachalarga belgilashning turli sxemalari mavjud.
Bular klaviatura
tartibi deb ataladi. Turli xil sxemalar o‘rtasida almashinish dasturiy
tarzda amalga oshiriladi - bu operatsion tizimning funksiyalaridan
biridir. Shunga ko‘ra, almashtirish usuli kompyuterning qaysi
operatsion tizimida ishlayotganiga bog‘liq. Masalan, Windows tizimida
bu maqsadda quyidagi kombinatsiyalardan foydalanish mumkin: chap
tugma ALT + SHIFT yoki CTRL + SHIFT.
Boshqa operatsion tizim
bilan ishlaganda, kommutatsiya usulini almashtirishni amalga
oshiradigan dasturning yordam tizimi yordamida o‘rnatish mumkin.
Zamonaviy Windows klaviaturalariga yangi tugmalar qo‘shildi.Quvvat
tugmalari faqat zamonaviy klaviaturalarda mavjud va barcha operatsion
tizimlarda ishlatilmaydi.
