o'g'ridan-to'g'ri xarajatlar - bu materiallar sotib olish, asbob-uskunalarni ijaraga olish yoki sotib olish uchun mablag'lar, mutaxassislar, ishchilar uchun ish haqi. Ular har qanday qulay usulda hisoblanadi.
Qo'shimcha xarajatlar - bu qurilish maydonchasini tashkil etish, boshqarish va texnik xizmat ko'rsatish uchun zarur bo'lgan xarajatlar. Ularni hisoblashda koeffitsientlardan foydalaniladi.
Rejalashtirilgan tejash - bu kompaniyaning xarajatlarini qoplaydigan va kompaniyaning muvaffaqiyatli ishlashi va rivojlanishiga imkon beradigan taxminiy foyda. Rejalashtirilgan tejamkorlik tarkibiga korxonaning texnik bazasini modernizatsiya qilish, infratuzilmani rivojlantirish, soliq imtiyozlari, xodimlar uchun yaxshi ish sharoitlarini yaratish xarajatlari kiradi.
Bashoratli foydani hisoblashda ba'zi omillar hisobga olinadi. Bashoratli narxni hisoblash uchun siz taxmin qilingan standart turiga qaror qilishingiz kerak. Smetani tuzish va uni smeta hujjatlari shaklida tartibga solish uchun siz aniq rejaga rioya qilishingiz kerak
loyihani amalga oshirish uchun zarur bo'lgan barcha xarajatlarni hisoblash;
talab qilinadigan pul mablag'lari miqdorini aniqlash;
ish haqi miqdorini hisoblash;
qurilish materiallari, asbob-uskunalar va boshqa resurslar uchun shartnomaviy narxni va xarajatlar hajmini aniqlash;
smetani tuzatish.
Ushbu ma'lumotlar smeta tarkibida, odatda ustunlar bilan jadval shaklida aks ettirilgan. Hech qanday taxmin tuzatish bosqichisiz amalga oshirilmaydi va, qoida tariqasida, to'liq tekshirilgandan so'ng, u bir necha baravar kichikroq bo'ladi. Smeta - bu kelgusidagi xarajatlar rejasi va korxonalarning moddiy va pul mablag'lari tushumlari. Bashoratli hujjatlar alohida bo'lim shaklida ob'ektlarni qurish uchun loyihalarning ajralmas qismidir. Smeta hujjatlari Rossiya Federatsiyasida qabul qilingan tartibda moliyalashtirish manbalari, mulk shakllari va loyihaga egalik qilishlaridan qat'i nazar, loyiha doirasida davlat ekspertizasidan o'tkazilishi va tasdiqlanishi kerak. Smeta hujjatlari kichik ketma-ketlikdan kattaroq qurilish elementlariga o'tish bilan ma'lum bir ketma-ketlikda tuziladi. Bashoratlarning bir necha turlari mavjud Mahalliy smetaning har bir satrida smetaning chap tomonida tasvirlangan ishlarning qiymati to'g'risida pul ko'rinishida ma'lumotlar mavjud. Barcha satrlarning jami miqdorini qo'shsak, ma'lum bir turdagi ishlarni bajarish uchun zarur bo'lgan xarajatlar miqdorini olamiz. Umuman olganda, bitta ish turi uchun mahalliy smeta tuziladi. Masalan, binolar va inshootlar uchun - qurilish ishlari, maxsus qurilish ishlari, ichki sanitariya-texnik ishlar va boshqalar uchun; Umumiy sayt ishlari uchun - vertikal rejalashtirish, kommunal xizmatlarni tashkil qilish, obodonlashtirish va boshqalar. Mahalliy hisob-kitoblarda ma'lumotlar binoning (inshootning) alohida tuzilish elementlari, ish turlari bo'yicha bo'limlarga birlashtirilgan. Guruhlash odatda ishlarning texnologik ketma-ketligiga mos keladi. Odatda binolar va inshootlarni er osti qismiga (nol tsikli ishi) va sirtiga bo'lishga ruxsat beriladi. Mahalliy smeta - bu bo'limlar bo'yicha guruhlangan birlik narxlarini umumlashtiruvchi va to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar, qo'shimcha xarajatlar va taxminiy foydadan iborat bo'lgan bayonot. To'g'ridan-to'g'ri xarajatlar - bu ishchilar uchun ish haqi, materiallar va qurilish texnikasini ekspluatatsiya qilish xarajatlari yig'indisi. Mahalliy smetalarni qismlarga ajratmasdan tuzishda qo'shimcha xarajatlar va taxminiy foyda smeta oxirida to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar yig'indisi bo'yicha, bo'limlar bo'yicha shakllantirishda har bir bo'lim oxirida va umuman, mahalliy hisob-kitobga muvofiq amalga oshiriladi. Ob'ektlarni taxmin qilish o'z tarkibida butun ob'ekt uchun mahalliy hisob-kitoblardan olingan ma'lumotlarni birlashtiradi va shaklda keltirilgan shaklda tuziladi. Kichik ob'ektlar uchun (bino tomini, kirish joyini, polni, kvartirani ta'mirlash va boshqalar) ob'ektlar smetasi tuzilmaydi. Bunday holda, faqat mahalliy taxminlar cheklangan. Ob'ektning umumiy narxini aniqlash uchun ob'ekt smetasi oxirida qurilish-montaj ishlari qiymati cheklangan xarajatlarni qoplash uchun qo'shimcha ravishda quyidagi mablag'larni o'z ichiga oladi: qishda bajarilgan ishlarning qiymati va qurilish-montaj ishlarining smeta qiymatiga kiritilgan boshqa xarajatlarning ko'tarilishi to'g'risida; har bir ish turi, xarajatlar yoki barcha mahalliy hisob-kitoblar bo'yicha umumiy qurilish-montaj ishlari narxining foiziga qarab belgilanadigan boshqa ishlar va xarajatlar; kutilmagan ishlar uchun mablag'lar zaxirasi va buyurtmachi va pudratchi o'rtasida kelishuv bilan belgilangan miqdorda pudratchining xarajatlarini qoplash uchun taqdim etilgan xarajatlar. Konsolidatsiyalangan taxminiy hisoblashqurilish xarajatlari ob'ektni smeta hisob-kitoblari, shuningdek ob'ekt va mahalliy hisob-kitoblarda hisobga olinmagan qo'shimcha xarajatlar uchun smeta hisob-kitoblari asosida tuzilgan ushbu hujjat loyihada ko'zda tutilgan barcha ob'ektlarning qurilishini to'liq yakunlash uchun mablag'larning taxminiy chegarasini belgilaydi. Zamonaviy haqiqat sharoitida smeta hujjatlarini tayyorlash qurilish va investitsiya jarayoni ishtirokchilari o'rtasida yuzaga keladigan bozor munosabatlarini hisobga olgan holda metodologiya asosida amalga oshiriladi. Bozor sharoitida tannarxni aniqlash bosqichida, eng muhimi, qurilish faoliyati va tegishli mahsulotlar uchun shartnoma narxlarini qo'llash imkoniyati. 2001 yilda ishlab chiqilgan amaldagi taxminiy standartlar tizimi bir nechta printsiplarni o'z ichiga oladi, ular yordamida ushbu faoliyat ishtirokchilari ikki tomonlama shartnomaviy munosabatlarni o'rnatadilar va taxminiy narxni aniqlaydilar:
qurilish mahsulotlarining narxi ko'pincha loyihani amalga oshirish bosqichiga qarab tuzatiladi;
qurilish mahsulotlarining narxi shartnoma bilan tartibga solinadi;
ishlarni amalga oshirishning mahalliy, hududiy va tarmoq xususiyatlarini hisobga olgan holda davlat darajasidagi me'yoriy-smeta hujjatlari;
kontrakt savdolari sizga loyihaning optimal vaqtini, narxini va sifatini aniqlashga imkon beradi;
loyihalash va pudrat ishlari uchun narx teglari moslashuvchan yoki o'zgaruvchan yondashuvga muvofiq shakllantiriladi, bu erda qat'iy markazlashtirish va qoidalar mavjud emas;
taxminiy standartlar sanoat, kompaniya, hududiy va mintaqaviy tuzatishlarni hisobga olgan holda sozlanishi mumkin.
Ko'rib chiqilayotgan yondashuv umumiy narx siyosatini shakllantirish, sanoat ko'rsatkichlariga rioya qilish bilan tavsiflanadi. Bashoratli mahsulotlarning narxini aniqlashga kelsak, ular geografik, iqtisodiy va tabiiy omillar va mahalliy sharoitga asoslanib, loyiha-smeta hujjatlarini tayyorlash bosqichida tuziladi. Qurilish mahsulotlari tannarxining umumiy qiymati bir-biridan mustaqil ishlaydigan bir nechta sub'ektlar tomonidan tuziladi:
Ularning har biri uchun maxsus vazifalar va qadriyatlar berilgan. Buyurtmachi va investor eng qisqa vaqt ichida va minimal moliyaviy sarmoyalar bilan loyihani ishlab chiqish va qurilishni yakunlashdan manfaatdor.
O'sish faqat ikkita asosiy usulda mumkin:
qurilish materiallari yoki tegishli mahsulotlar narxini oshirish orqali;
qurilish ishlari narxlarining ko'tarilishi tufayli.
Natijada, qurilish ishlarining yakuniy narxini belgilashda bir qator shartlar qo'yiladi. 90% hollarda ishtirokchilar o'rtasida kelishmovchiliklar va qarama-qarshiliklar yuzaga keladi va ularni bartaraf etish uchun maxsus tartibga solish usullari qo'llaniladi, rivojlanish ishlariga narxlarni moslashtirish rag'batlantiriladi..
Qurilish va investitsiya jarayoni ishtirokchilarining vakillari taxminlarni tuzishlari mumkin. Ushbu mutaxassislarga quyidagilar kiradi:
bosh pudratchi, ish haqini shartnomaviy savdolar o'tkazish yo'li bilan belgilaydi;
texnik-iqtisodiy asosni tayyorlash bosqichida dastlabki xarajatlarni baholab, qurilish buyurtmachisi. Ko'pincha ma'lum bir paket uchun investorning smetasi tender hujjatlarini tahlil qilish yo'li bilan tuziladi;
Shunday qilib, bu qurilish uchun moliyaviy resurslarga bo'lgan ehtiyojni qondiradigan taxminiy narx. Smetaning fizik ko'rsatkichlari, masalan, ishlarning turlari va hajmlari, materiallarning sarflanishi, pudratchilar xizmatlari fizik jihatdan va to'liq hajmda qurilish loyihalashda ko'rsatilgan, ya'ni qurilish loyihasining o'zgarmas parametrlari. Bashoratli narxga kelsak, uni har qanday vaqtda, ya'ni qurilishda resurslar va xizmatlarning yangi, bozorga mos narxlarida hisoblash mumkin. Qurilish xarajatlarining taxminiy tannarxining bir qismi sifatida taxminiy foyda ham hisobga olinadi, ya'ni pudratchilar xarajatlarini qoplash va loyihada ishtirok etgan mutaxassislarning moddiy ish haqini qoplash uchun rejalashtirilgan mablag'lar. Smetadagi xarajatlar va xarajatlar: qo'shimcha, to'g'ridan-to'g'ri, rejalashtirilgan Smeta narxini hisoblash ko'pincha asosiy indekslar usuli bilan amalga oshiriladi, bu esa asosiy narx darajasida aniqlangan qiymatga nisbatan joriy va prognostik indekslar tizimiga asoslangan. Ushbu usul investitsiya jarayonining turli bosqichlarida mavjud (prognozli) narxlar darajasini hisobga olishga imkon beradi. Indekslar asosiy xarajatlarni joriy narxlarga aylantirish uchun ishlatiladi. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2014-yil 14-noyabrdagi 74-sonli “Budjet tashkilotlari va budjet mablag‘lari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 2634, 15.12.2014-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining “Budjet tizimi to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 2001-y., 1-2-son, 6-modda), “Davlat budjetining g‘azna ijrosi to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlar to‘plami, 2004-y., 43-son, 453-modda) qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009-yil 22-dekabrdagi PQ-1245-son “O‘zbekiston Respublikasining 2010-yilgi asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari va Davlat budjeti parametrlari to‘g‘risida”gi qarori (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2009-y., 52-son, 560-modda), O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 14-iyuldagi 358-son “Davlat budjeti hisobidan mablag‘ bilan ta’minlanadigan muassasalar va tashkilotlar faoliyatini tartibga solish to‘g‘risida”gi, 1999-yil 3-sentabrdagi 414-son “Budjet tashkilotlarini mablag‘ bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlari to‘plami, 1999-y., 9-son, 51-modda), 2003-yil 19-noyabrdagi 520-son “Vazirliklar va idoralarning budjetdan tashqari jamg‘armalariga mablag‘lar ajratish va ulardan foydalanishni tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2003-y., 22-son, 223-modda), 2004-yil 28-dekabrdagi 610-son “O‘zbekiston Respublikasining 2005-yilgi Davlat budjeti parametrlari to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-yil, 52-son, 523-modda) qarorlariga muvofiq buyuraman:
1. O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjetida turuvchi tashkilotlarning xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini tuzish, ko‘rib chiqish, tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Quyidagilar o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin:
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 1999-yil 9-dekabrda 93-son (ro‘yxat raqami 849, 1999-yil 13-dekabr) bilan tasdiqlangan Budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini Moliya vazirligi va moliya organlarida ro‘yxatdan o‘tkazish Tartibi;
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 1999-yil 28-dekabrda 101-son (ro‘yxat raqami 888, 2000-yil 3-fevral) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-yil, 3-son) bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi respublika budjetida, shuningdek, viloyat, shahar va tuman mahalliy budjetlarida turuvchi tashkilotlarning xarajat smetalarini tuzish, ko‘rib chiqish va tasdiqlash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnoma;
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 2000-yil 18-fevralda 24-son (ro‘yxat raqami 849-1, 2000-yil 7-mart) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-yil, 5-son) bilan tasdiqlangan, Adliya vazirligi tomonidan 1999-yil 13-dekabrda 849-son bilan ro‘yxatga olingan Budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini Moliya vazirligi va moliya organlarida ro‘yxatdan o‘tkazish Tartibiga 1-son qo‘shimcha va o‘zgartirishlar;
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 2000-yil 13-noyabrda 123-son (ro‘yxat raqami 849-2, 2000-yil 18-noyabr) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-yil, 22-son) bilan tasdiqlangan, Adliya vazirligi tomonidan 1999-yil 13-dekabrda 849-son bilan ro‘yxatga olingan, Budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini Moliya vazirligi va moliya organlarida ro‘yxatdan o‘tkazish Tartibiga 2-son qo‘shimcha va o‘zgartirishlar.
3. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
|
