13
umumtarbiyaviy) texnologiya ta’lim-tarbiya jarayonining yaxlit
tizimliligi, ma’lum
bir region, o`quv yurti tomonidan uzliksiz ta’lim tizimining muayyan bir
bosqichidagi texnologiyaning umumiy qo`nuniyatlari, ilmiy-nazariy asoslari,
tamoyillari, amaliyotda qo`llashning umumiy xususiyatlari, shart-sharoitlarini
ifodalaydi. Shu o`rinda qayd etish kerakki, uzliksiz ta’lim
tizimining har bir
bosqichida ta’lim mazmuni orqali tegishli o`ziga xos maqsad va vazifalarni
amalga oshirish ko`zda tutilganligi sababli, pedagogik texnologiya ham o`ziga
xos xususiyatga ega bo`ladi. Bu darajada pedagogik texnologiya pedagogik tizim
tushunchasiga sinonim xisoblanadi. Uning tarkibiga ta’lim-tarbiya jarayonining
maqsad va vazifasi, mazmuni,
vosita va metodlari, tarbiya jarayonining ob’ekti va
sub’ekti faoliyatining algoritmlari kiradi.
2.
Xususiy metodik darajada pedagogik texnologiyaning muayyan bir
predmet, kursni o`qitish jarayonining maqsad va vazifalarini amalga oshirish
maqsadida foydalaniladigan ta’lim mazmuni, o`qitish vositalari, metodlari,
shakllarining majmuasi tushuniladi.
3.
Lokal (modul) darajada ta’lim-tarbiya jarayonining ma’lum bir
qismining
xususiy didaktik va tarbiyaviy maqsadini hal etishga qaratidgan texnologiya
tushuniladi.
Unda o`quvchilarning mustatsil ishlarini tashkil etish, o`quvchilar
bilimini nazorat qilish, shaxsiy fazilatlarni shakllantirish kabi masalalar ko`zda
tutiladi. Pedagogik texnologiyaning yuqorida qayd etilgan uchta darajasi bir-
birini to`ldiradi va taqozo etadi. Biz pedagogik texnologiyani qo`llash haqida
so`z
yuritishdan avval, pedagogik texnologiyaning ilmiy asoslariga to`xtalib
o`tamiz.
Pedagogik texnologiya bir qancha asoslarga ega. Bulardan eng
ahamiyatlilari ijtimoiy, falsafiy, metodologik, didaktik, pedagogik,
psixologik,
fiziologik, gigienik, mafkuraviy, huquqiy-me’yoriy, iqtisodiy, tarixiy, nazariy,
amaliy va boshqa asoslar xisoblanadi. Ular bilan qisqacha tanishib chiqamiz.
Pedagogik texnologiyaning ijtimoiy asosi har bir shaxs, jamiyat va davlatning
ta’limtarbiya sohasidagi ehtiyojlaridan kelib chiqadi va shu ehtiyojlarni
qondirishning maqsad
va talablarini, tashkiliy shakllari va usullarini belgilaydi.
U shaxsning, jamiyatning va davlatning rivojlanishida asosiy omillardan hisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
falsafiy asosi uning maqsadlari hamda tashkiliy
shakl va usullarining falsafiy jihatdan to’g’ri yo’nalishda bo’lishini ta’minlashga
xizmat qiladi. Falsafiy oqimlar va yo’nalishlarning har biri ta’lim-tarbiya
masalalariga o’ziga xos yondashadi. Shu sababdan pedagogik texnologiyaning
falsafiy yo’nalishi uning to’g’ri yoki noto’g’riligini, jamiyatning ma’lum
maqsadlariga muvofiq yoki zidligini ko’rsatadi. Bu pedagogik texnologiyalarga
baho berishda asosiy ko’rsatkichlardan hisoblanadi.
