agentliklarini ta ’sis etishga ruxsat berildi, tovarlardan olinadigan boj
umumiy
qiymatning 2,5 foizidan oshmasligi belgilanib, ular amirlik hududidan boshqa
davlatlarga erkin o ‘tish huquqini oldi.
M azkur shartnoma amirlikni tahqirlagan, huquqsizlikka va
qashshoqlikka
mahkum etgan sharmandali shartnoma b o ‘ldi. Am irning tobelik siyosatidan
norozi b o ‘lgan kuchlar o‘z harakatini boshladi. Xalq tomonidan qo‘llab-quv-
vatlangan amir M uzaffam ing katta o‘g ‘li Abdumalik to ‘ra, Jo‘rabek va Bo-
bobeklar boshchiligidagi qo‘shin Samarqandni ozod
qilish uchun kurashlarini
davom ettirdi. Ular Am ir M uzaffam ing taxtdan tushirilganligini va Abduma
lik to ‘ra amir etib tayinlanganini e ’lon qildi. Xalq qo‘shinlari avval Shahri-
sabzni, so‘ng Qarshi va Karmana shaharlarini o ‘z qo‘llariga olishdi. Turkiston
general-gubematori fon Kaufinan tomonidan bu harakatlam ing oldini
olish va
bostirish uchun I. F. Abramov boshchiligidagi qo‘shin yuborildi. Zamonaviy
qurollar bilan ta ’minlanmaganligi sababli janglarda qo‘zg‘olonchilar egallab
olgan hududlaridan birin-ketin surib chiqarila boshlandi.
Natijada Abdumalik
to ‘ra Xiva xonligi hududiga, undan A fg‘onistonga o ‘tib ketdi. A fg‘on amiri
Sheralixon Angliya bilan yaqinlashib kelayotgan um shda Rossiyaga tayanishi-
ni rejalashtirgani uchun unga yordam bermadi.
H ech qayerdan yordam olol-
m agan Abdumalik to ‘ra Peshovarga ketadi va u yerda 1909-yilda vafot etadi.
Shunday qilib, Rossiya im periyasining 0 ‘rta Osiyodagi istilochilik um shining
ikkinchi bosqichi Samarqandning egallanishi va Buxoro amirligining Rossiya
imperiyasi protektoratiga aylanishi bilan yakunlandi.
Buxoro bilan Rossiya imperiyasi 1873-yilda amirlikka
o‘z vakilini tayinlash huquqini bem vchi yangi shartno-
mani imzoladi. Bu vakilning roziligisiz amirlik biror-
bir ichki ham da tashqi siyosiy masalani hal qila olmaydigan b o ‘ldi.
Shart-
nom aning 14-moddasida: «Rossiya
hukumatidan ijozat b o ‘lmagan, kirn
b o ‘lishidan qat’i nazar, har xil kimsa-
lam i Buxoro hukumati qabul qilmay-
di», — deb k o ‘rsatilgan. Shartnomaga
muvofiq har kuni ertalab qo‘shbegi
vakildan kerakli k o ‘rsatmalami olib
amirga yetkazishi shart b o ‘lgan.
Amir esa
bu hujjatlam i rasm an tas-
diqlagan, xolos. P. Lessar Rossiya
im periyasining Buxoro amirligidagi
