212
7.1.1. Keyingi avlod tarmog‘ining yuzaga kelish sharoitlari
Keyingi avlod tarmog‘i (NGN
- Next Generation Networks
) biznesni
rivoj- lantirish natijasida, ehtiyojlari o‘z shartlarini qo‘yadigan bozorda
yuzaga keluvchi barcha yangiliklar kabi yuzaga keldi. Kompyuterlashtirish
jarayoni ancha oldin boshlandi, lekin bugun ushbu jarayon biznes
kompaniyalarda:
kompyutersiz,
tarmoqsiz,
elektron
pochta
va
booshqalarsiz
mumkin
bo‘lgan
ishlar
qanday
bosqichgacha
integratsiyalanganligi muhimdir. Zamonaviy texnologiyalarning o‘sish
sur’ati hayratga soluvchi axborot oqimlarining katta hajmlari bilan birga
olib borish kerak. Axborot tizimlar axborot oqimlaridan kompaniya
faoliyatida samarali foydalanishda yig‘ish, tizimlash, tahlil qilishga
yordam beruvchi asosiy asboblardan biri hisoblanadi.
Bozorda burilish amalga oshdi, buning natijasida kanallar
kommutatsiyasi to‘g‘risidagi so‘zlashuvdan paketlar kommutatsiyasi
to‘g‘risidagi so‘zlashuvga o‘tdi. Tovushli aloqani taqdim etish an’anaviy
xizmatlar kam talab etilmoqda, ulardan foyda tushib bormoqda.
Bugun telekommunikatsiya bozori o‘ziga xos revolyusiyada
yashamoqda. Yangi xizmatlar va ma’lumotlar trafigi asosiy bo‘lgan
axborotni tarmoq bo‘ylab uzatiladigan o‘suvchi hajmlar yangi texnologik
vositalarni talab qiladi. Bugungi kunda operatorlar vazifasi bo‘lib,
transport tarmog‘i asosiy bo‘lgan undan yuqorida taqdim etiladigan muxim
servis uchun foydalanuvchilarga xizmatlarning cheklanmagan spektrini
taqdim etishga ega universal tarmoqlarni qurish hisoblanadi.
Yaqin istiqbolda internet va telefoniya yagona tarmoqqa NGN (New
Generation Network) birlashadi. Ushbu texnologiyani telekommunikatsiya
bozorida kengaytirish uchun ko‘pgina kompaniyalar o‘zlashtirdilar.
NGN texnologiyasi asosida to‘liq bog‘liqlik tamoyillarda jamiyatni
qayta qurish konsepsiyasi yotgan, bunda barcha axborot resurslari istalgan
muhitda umumqulay bo‘ladi va kishi qayerda bo‘lishidan qat’i nazar
axborot etkazilgan bo‘lishi mumkin. Ushbu kompaniya na’munasi
internetda paydo bo‘ldi (foydalanuvchi butundunyo tarmoqqa tushganda
butun dunyoga kira olishga ega bo‘ladi), bu o‘z navbatida tarmoqning
keng yoyilishiga olib keldi.
NGN internetdan keng yo‘lakli foydalanish (100 Mbit/sek), paketli
telefoniya, VPN (virtual xususiy tarmoq), “talab bo‘yicha video” va
ajratilgan keng yo‘lakli kanallar kabi xizmatlarni taqdim etish imkoniga
ega. Shunday qilib, NGN- keyingi avlod aloqa tarmog‘i (New step
generation) – mediatrafikning barcha turlarini uzatishni va taqsimlangan
213
tarifikatsiyani
qo‘shish
hamda
tahlil
qilish
imkoni
bilan
telekommunikatsiya xizmatlarning cheklanmagan spektrini taqsimlangan
holda taqdim etishni ta’minlaydigan geterogen multiservis tarmog‘idir.
Tovushni video servislar va ma’lumotlarni uzatish bo‘yicha
xizmatlarni birlashtiruvchi, yangi texnologiyalardan foydalanib qurilgan
integratsiyalangan tarmoqlar insonlarga nimani taklif etishlari mumkin?
Masalan, multimedia markazi ulanadigan uyning bitta universal
rozetkasini va kabel bo‘ylab hamma narsani: oddiy televideniya, talab
bo‘yicha televideniya, abonentga kerak foydalanuvchi axborotni tarmoqqa
yuborishi mumkin. Bundan keyin maishiy texnika mos ravishda jihozlasa,
yagona tarmoqqa ulash «aqlli uy» konsepsiyasini ommaviy amalga
oshirish to‘g‘risida gapirish mumkin. Ushbu yangi usulning muhim aspekti
- ijtimoiydir. Kelajakda ushbu tizim yordamida imkoniyatlari cheklangan
yoki kasalmand insonlar jismoniy holatining monitoringini amalga
oshirishi mumkin. Bunda ular ijtimoiy va tibbiy yordamni tez olishlari
mumkin. Wi- Fi rivojlanishini bugun kuzatish mumkin. Maishiy texnika
qurilmalarida audioyozuv va fotografiyani qayta chiqarish imkoniga ega
media adapterlar chiqariladi. Aniq muammolar mavjud, xususan “Sony”
media adapterlar ushbu firma qurilmalari bilan va 802,11a standart
bazasida ishlashi mumkin. Bundan tashqari, ular yordamida videosignalni
qayta ishlab chiqish mumkin emas, ishlab chiqishlar etarlicha intensiv
ravishda olib boriladi va takomillashgan qurilmalarning yuzaga kelishi tez
sur’atda olib borilmoqda. Yagona standart to‘g‘risidagi bitim belgilovchi
hisoblanadi, hozirda keng tarqalgan 802,11v yangi takomillashgani paydo
bo‘lganda umumqabul qilingan deb hisoblanmaydi. Masalan, 802,11n
standart 320 mbit/s tezlik bilan axborotni qabul qilishi mumkin.
Asosiy o‘zgarishdan tashqari uyda universal rozetka paydo bo‘lishi
muhim bo‘lgan xususiyatlari kelishi mumkin. U televideniyaga ham ta’sir
etadi. Quydagi variant bo‘lishi mumkin: mavjud bo‘lgan kanallarni
an’anaviy translyasiya qilish haqiqatda jamoa bo‘lib foydalanish antennasi
plyus istalgan vaqtda, ma’lum narxda alohida qiziqqan dasturlarni olish
imkoniyatidan foydalanish to‘lovining narxiga solishtirgan holda, bepul
yoki arzon bo‘ladi. Bunda trafik uchun emas, agar internetdan faylni olish
kabi, komponent tarkibi uchun to‘lash kerak bo‘ladi. Narxlar an’anaviy
sotuvchilarning takliflari bilan taqqoslangan bo‘lishi kerak. Ya’ni talab
bo‘yicha buyurtma berilgan film qo‘shni DVD magazinida sotib olinganga
nisbatan qimmat bo‘lmasligi kerak.
Integratsiyalangan tarmoqqa xonadonlardan tashqari mobil abonentlar
va korporativ mijozlar ulanadi. Mobil telefonlar orqali uyga, axborotning
214
tashqi manbaiga kira olish mumkin. Mobil telefonlarga - adaptatsiyalangan
(videofayllar) kabi, spetsifikka (o‘yinlar, viktorinalar, musiqa, logoturlar
va boshqalar) mo‘ljallangan kontent mos ravishda yaratilishi kerak.
NGN tarmog‘iga ulangan korxona va tashkilotlar individual
abonentlardan farq qiladi, ular qo‘shimcha resurslardan foydalanish
imkoniga ega. Xususan, ularga xususiy kontentni yaratish va sotish kiradi.
Hozirgi kunda gazetalar va boshqa ommaviy axborot vositalari (OAV)
mobil bozoriga ega ommaviy materiallar (kontent)ni sotish to‘g‘risidagi
takliflar bilan chiqmoqda.
Yana bir sxema elementi – mediasaqlash joyi, bu erda butun zarur
kontent: sayt materiallaridan videoarxivgacha to‘planadi. Bunday
saqlaydigan joylar etarlicha ko‘p bo‘ladi, shuning uchun “Port Vlsion”
kompaniya ularning talabiga tayyorgarlikni hozirdan boshladi. Yaqinda u
HDS – “Hitachi Data Systems” ma’lumotlar saqlashning eng yaxshi
tizimlaridan bo‘lgan ishlab chiqaruvchi bilan rasmiy sherik bo‘ldi.
Shahardan shaharga kontentning ko‘chishi qimmatdir, mahalliy
saqlash joylarini yaratish ehtimoli ko‘proqdir. Har bir shaharda etarlicha
bo‘lgan kutubxonalarga o‘xshash bo‘lishi kerak. Shunday qilib, mahalliy
saqlash joylarida joylashgan o‘zining kontenti shaharlarda yuzaga keladi,
bunda esa qulay va arzon bo‘ladi.
NGN tarmog‘i va u bilan bog‘laydigan barcha elementlar ishining
to‘liq modeli kimlar uchun fantastika bo‘lganda, jahonni zaif
bo‘lmaguncha
o‘zgaradigan
texnik
taraqqiyot
sababli
shunga
o‘xshashliklar bo‘lib turadi.
Uchinchi avlod texnologiyasining tamoyilial farqi multimediali kabel,
multimediali bo‘lmagan zamonaviy xizmatlarning to‘liq ro‘yxatini
ta’minlash imkoniyatidan iboratdir. Yangi aloqa tarmoqlarini yuritish bilan
yuqori tezlikli turlarini, birinchi navbatda, oqimli video, video -
konferensiya, video pochta, on - line savdo, joylashgan o‘rniga asoslangan
servislar, on - line bankning, birja savdosi, spotr reportaj va boshqalar kabi
interfaolni yuritish kerak.
| 