|
Sun’iy intellekt tushunchasi Sun’iy intellekt
|
| Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 179,42 Kb. | | #155358 |
Bog'liq 1-mavzu
1.1 MAXSULIY (PRODUKSIYA) EKSPERT TIZIMI YARATISH.
Reja:
Sun’iy intellekt tushunchasi.
Ekspert tizimlarni yaratishda Mashinali o‘qitish algoritmlari turlari.
Ekspert tizimlarida Mashinali o‘qitish usullari va qiyinchiliklari.
Sun’iy intellekt tushunchasi
1.Sun’iy intellekt - odamlarga taqlid qiluvchi kompyuterlar yoki dasturlar. Bu taqlid muammolarga yechim topishda ratsional ya’ni oqilona qaror qabul qilishda va odamlarga o‘xshab harakatlanishda ko‘rinadi. Zamonaviy sun’iy intellektlar Mashinali o‘qitish asosida yaratiladi.
2.Sun’iy intellekt ta’rifi - vizual idrok etish(ko‘rish), nutqni aniqlash,qaror qabul qilish va tarjima kabi odatda inson aql-zakovatini talab qiladigan vazifalarni bajarishga qodir kompyuter va dasturlar.
Mashinali o‘qitish har qanday sun’iy intellektning asosi hisoblanadi ma’lumotlar fani (Data Science) bilan birgalikda.
1.1.1-rasm
3.Mashinali o‘qitish – kompyuterlarni dasturlamagan holda o‘z-o‘zini o‘qitish imkoniyatini berish. (Artur Samuel, 1959 yil.)
Mashinali o‘qitishni oddiy misol orqali tushuntirilganda. Kirish va chiqish qiymatlariga ega ro‘yxat (array) mavjud.
Kirish:
Chiqish:
Bu ikkita qiymatlar ro‘yxatida agar kirish 0 bo‘lsa chiqish 32 bo‘ladi, agar kirish 8 bo‘lsa 46.4 bo‘ladi va h.k..., sizga savol agar kirish 38 bo‘lsa chiqish nechaga teng bo‘ladi? Agar javob 100.4 bo‘lsa javobni to‘g‘ri. Bu natija qanday topildi agar kirish va chiqishlarni tahlil qilib chiqilganda natijani hisoblash uchun quyidagi formula ishlatilganligi topiladi.
1.1.1-formula
Yuqoridagi 1.1.1-formula Selsiydan C º Farengeytga F º o‘tkazish formulasi.
Yuqoridagi savolda kirish va chiqish o‘rtasidagi bog‘liqlikni topishda ya’ni 1.1.1-formulani topishda inson miyasida qandaydir jarayonlar va hisob kitoblar qilinadi aynan manashu jarayon Mashinali o‘qitishda amalga oshiriladi. Kirish va chiqish berilgan holatda Mashinali o‘qitish algoritmlarida kirish qiymatlar qanday yo‘l bilan chiquvchi qiymatlarga o‘girish formulasi hisoblab topiladi. Aynan manashu yerda chiziqli(odatiy) dasturlash va Mashinali o‘qitish farq qiladi.(1.1.2-rasm)
1.1.2-rasm
Mashinali o‘qitishning vazifasi kirish va chiqish qiymatlari orasidagi mantiqni o‘rganib topish va model yaratish.
Model yaratish jarayoni “training” (o‘qitish) deb ataladi.
4.Nima uchun Mashinali o‘qitish?
Klassik dasturlashda muammoga yechimni dasturchi taklif qiladi.
Hayotda juda ham murakkab muammolar mavjud bu muammolarga dastur yozish juda ham qiyin yoki imkonsiz hisoblanadi. Bunday holatlarda Mashinali o‘qitish algoritmlari qo‘llaniladi. Bunday holatda dasturni ya’ni modelni bevosita kompyuterning o‘zi yaratadi. Va bunda faqat kompyuterga ma’lumotlarni va bu ma’lumotlarga to‘g‘ri keluvchi yechimni berish talab qilinadi.
5.Mashinali o‘qitish qanday muammolar uchun?
Ko‘p qonun-qoidalar va shartlar yozishni talab qiladigan muammolar.
Klassik usul bilan yechim topib bo‘lmaydigan kompleks muammolar.
Doimiy o‘zgaruvchan muammolar.
Katta o‘lchamdagi ma’lumotlardan yashirin mazmun va ma’nolarni topishga oid muammolar
Ekspert tizimlarni yaratishda Mashinali o‘qitish algoritmlari turlari
Mashinali o‘qitish 4 turga bo‘linadi bular quyidagilar
Nazorat ostida o‘rgatish (Supervised Learning)
Nazoratsiz o‘rgatish (Unsupervised Learning)
Qisman nazorat ostida o‘rgatish (Semi-supervised learning)
O‘z-o‘zini o‘rgatish (Reinforcement learning)
1.Nazorat ostida o‘rgatish (Supervised Learning) - qanday muammolar uchun ishlatiladi?
Nazorat ostida o‘rgatishning asosiy ikki yo‘nalishi mavjud.
Klassifikatsiya (sinflarga ajratish)
Diagnostika
Tasvirlarni ajratish
Firibgarlikni aniqlash
Mijozlarni saqlab qolish
Regressiya (o‘zgaruvchilar o‘rtasidagi bog‘liqlik)
Bashorat (prognoz): iqlim,narx-navo,aholi soni, dollar kursi va hokazo.
Baholash: parametrlarga qarab uy,mashina,yer va shu kabi narsalarni baholash.
To‘liq ma’lumot quydagi linkda: https://www.canva.com/design/DAFs2A3yL-E/k0i1x-ANeVpAmAyUY9chpA/edit?utm_content=DAFs2A3yL-E&utm_campaign=designshare&utm_medium=link2&utm_source=sharebutton
Yoke quydagi QR Code ni skaner qiling:
|
| |
