|
Finland, Helsinki international scientific online conferenceBog'liq Abduraximzoda MuqaddamFinland, Helsinki international scientific online conference
"SUSTAINABILITY OF EDUCATION SOCIO-ECONOMIC SCIENCE THEORY
"
65
noyob, boshqalarga ma‟lum bo‟lmagan axborotni (masalan, parol yoki sertifikat)
kiritishi orqali identifikatsiyani tasdiqlaydi.
Autentifikatsiya natijasida foydalanuvchilarni shaxsini aniqlash(tekshirish) va unga
tarmoq xizmatlaridan foydalanishga ruxsat berish vazifalari amalga oshiriladi. O‟zining
haqiqiyligining tasdiqlash uchun sub‟ekt tizimga turli asoslarni ko‟rsatishi mumkin.
Sub‟ekt ko‟rsatadigan asoslarga bog‟liq holda autentifikatsiya jarayonlari quyidagi
kategoriyalarga bo‟linishi mumkin:
biror narsani bilish asosida. Misol sifatida parol, shaxsiy identifikatsiya kodi
PIN (Personal Identification Number) hamda “so‟rov javob” xilidagi protokollarda
namoyish etiluvchi maxfiy va ochiq kalitlarni ko‟rsatish mumkin;
biror narsaga egaligi asosida. Odatda bular magnit kartalar, smartkartalar,
sertifikatlar va “touch memory” qurilmalari;
qandaydir daxlsiz xarakteristikalar asosida. Ushbu kategoriya o‟z tarkibiga
foydalanuvchining biometrik xarakteristikalariga (ovozlar, ko‟zining rangdor pardasi va
to‟r pardasi, barmoq izlari, kaft geometriyasi va x.) asoslangan usullarni oladi. Biometrik
xarakteristikalar binodan yoki qandaydir texnikadan
foydalanishni nazoratlashda ishlatiladi. Biometrik autentifikatsiyalash jaroyonida
foydalanuvchining shaxsan biologik belgilari olinadi va bu belgilar boshqalarda
uchramaydi, shuning uchun ham bu usul boshqa autentifikatsiya usullaridan ishonchli
hisoblanadi.
Undan tashqari foydalanuvchining bu shaxsiy belgilari ko‟chirib foydalanib
bo‟lmaydi, ya‟ni uning aynan ishtirokida amalga oshiriladi. Bundan kelib chiqib
biometrik belgilarni ikkita katta guruhga ajratish mumkin:
1. Fizik belgilar(barmoq izlari, ko‟z to‟rpardasi, yuz shakli);
2. Psixiologik belgilar(klaviatura orqali imzo chekish, ovoz orqali).
Bu ikki turdan fizik belgilar orqali autentifikatsiyalsh ishonchli hisoblanadi, chunki
psixik belgilar vaziyatga qarab har xil bo‟lishi mumkin. Autentifikatsiya tizimlarida eng
katta muammo foydalanuvchining autentigikatsiya vositasiga begona shaxslarning
egalik qilishi. Ushbu kamchilikni bartaraf etish uchun bevosita beometrik vositalarga
tayanamiz. Chunki ularning aynan shaxsning o‟zisiz foydalanish mumkin emas. Ushbu
biometrik parametrlarni ochiq tarmoqda uzatish xavfli, shuning uchun uni xavfsiz
kanallardan uzatish muammosi xam tug‟iladi.
Neyron tarmoqli usul
Neyron tarmoqli usul tasvirni aniqlashda foydalanilib, bir necha neyron
tarmoqlarini qo‟ llashga asoslanadi. Rasm va tasvirlarni aniqlash uchun neyron
tarmoqlarning asosiy yo‟nalishlari quyidagilar:
Berilgan tasvir belgilarini yoki kalitli ko‟rsatkichlarini ajratish uchun qo‟llash;
Ko‟rsatkichlaridan ajratilgan yoki o‟zining nusxalarini klassifikatsiyalash (birinchi
navbatda ajratilgan kalit so‟zlarning maxfiy ichki tarmoqqa kiritilishi);
Masalani eng qulayini tanlash.
Neyron tarmoqlar bir-biri bilan birgalikda ishlashi va natijani umumiy “Xulosa”
ko‟rinishida berishi mumkin. Masalan:tasvirni bir qismini bir algoritm va boshqa qismini
yana bir algoritm bajaradi, natija umumlashtirilib yagona xulosaga erishiladi. Bir necha
|
| |
