Asosiy vositalami foydalanishgayaroqsizligini aniqlashhamda ulami hisobdan
chiqarishni tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtirish maqsadlarida maxsus
komissiyalar tuziladi. Yaroqsiz holatga kelgan asosiy vositalar tugatish va
hisobdan chiqarish dalolatnomalari asosida balansdan chiqariladi.
Asosiy vositalami naqd pulsiz hisob-kitoblar asosida sotish, bepul
berish, ta’sis badali sifatida kiritish schot-faktura bilan rasmiylashtiriladi.
Asosiy vositalami balansdan chiqarishga doir operatsiyalar hisobi
birinchi bo‘limda qurilish tashkilotlari misolida ko‘rib chiqilgan tartiblarga
to‘liq o‘xshaydi. Sotilgan asosiy vositalaming sotish qiymati ulaming qoldiq
qiymatiga mos kelmagan hollarda olingan moliyaviy natija (foyda yoki
zarar) aniqlanadi. Olingan foyda 9310 «Asosiy vositalaming chiqib
ketishidan foyda» schotida, ko‘rilgan zarar esa 9430 «Boshqa operatsion
xarajatlar» schotida hisobga olinadi.
Hozirgi sharoitda qishloq xo‘jaligi texnikalari, chunonchi qimmat
turuvchi xorijdan olingan kombaynlar, traktorlar, shuningdek ko‘p yillik
mevali bog‘lar, tokzorlar uzoq muddatli ijaraga berish y o ii bilan ham
sotilmoqda va hisobdan chiqarilmoqda. Ushbu operatsiyalar hisobda
quyidagicha aks ettiriladi (10.1 -jadval).
