(1)
qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga m o ‘ljallangan asosiy
vositalar
- omborlar, shiyponlar, mashina va asbob-uskunalar, qishloq
xo‘jaligi texnikasi, transport vositalari, ishchi va mahsuldor hayvonlar,
xo‘jalik inventarlari;
(2) qishloq xo‘ja lik ishlab chiqarishiga mo‘ljallanm agan asosiy
v o sita la r-m a ’muriyat binosi, ofis mebeli vajihozlari, kompyutyerlar,
boshqaruvga xizmat qiladigan yengil avtomobillar, ijtimoiy-madaniy soha
obyektlari va boshqalar.
Qishloq xo‘jaligi korxonalarida asosiy vositalami guruhlashda ishchi
va mahsuldor hayvonlar alohida guruhga ajratiladi. Ushbu guruhga ishchi
kuchi sifatida ishlatiladigan hamda mahsuldor hayvonlar (ot, tuya, xo‘kiz,
tanalar, eshaklar, ona mollar) kiradi. Bu guruhga kiruvchi asosiy
vositalaming hisobi maxsus 0170 «Ishchi va mahsuldor hayvonlar» schotida
yuritiladi. Qolgan guruhga kiruvchi asosiy vositalaming hisobi, barcha
tarmoqlardagi singari, 21 -son BHMSda nazarda tutilgan mos ravishdagi
schotlarda olib boriladi.
Qishloq xo‘jaligi tashkilotlarida asosiy vositalar qiymatini baholash 5-
son BHMS «Asosiy vositalar»ga muvofiq umumbelgilangan tartibda
amalga oshiriladi. Qishloq xo‘jaligi korxonalarida asosiy vositalaming hisob
bahosi, ularning boshlang‘ ich qiymati hisoblanadi. Buxgalteriya balansida
asosiy vositalar ularning qoldiq qiymatida aks ettiriladi. 0 ‘z xo‘jaligida
boqilgan, shuningdek chetdan xarid qilingan mahsuldor va ishchi hayvonlami
asosiy vositalarga kirim qilishda boshlang‘ich qiymat bo‘lib ularni
parvarishlashga (sotib olish) ketgan jami xarajatlaming birgalikda olingan
qiymati (tannarxi) hisoblanadi.
Asosiy vositalar tarkibiga kiritiladigan ko‘p yillik ekinlar (mevali bogiar,
tokzorlar, choy plantatsiyalari, ixotao‘rmonlari vashukabilar)ning boshlang‘ich
qiymati, ularningyoshidan qat’i nazar, nihollar qiymati hamda nihollami ekish,
parvarish qilish va o‘ stirishga sarflangan xarajatlardan tashkil topadi.
Yerlami yaxshilashga yoilangan kapital qo‘yilmalar, chunonchi, botqoq
yerlami quritish, sho‘m i quvishga qilingan investitsiyalar joriy yilda
sarflangan tegishli xarajatlaming haqiqiy miqdori bo‘yicha baholanadi.
Qishloq xo‘jaligi korxonalarida boshqa turdagi asosiy vositalaming
boshlang‘ich qiymati umumbelgilangan tartiblargako‘raaniqlanadi.
Kirim qilingan asosiy vositalarga ular bo‘yicha yakka tartibda yoki guruh
bo‘yicha yuritiladigan hisob kartochkalari (kitobi) ochiladi. Ushbu hisob
kartochkalari (kitobi) asosiy vositalaming qishloq xo‘jalik korxonalarida
foydali xizmat muddati davomida saqlanadi. Ularga asosiy vositalaming
boshlang‘ich qiymati, eskirishi va qoldiq qiymatini o‘zgarishiga doir,
Shuningdek joriy va kapital ta’mirlanishiga oid maiumotlar yozib boriladi.
|
