a) tovar; b) pul; v)insonlar; g) yer, yer osti va yer usti boyliklari, mehnat bilan yaratilgan barcha tovarlar va tadbirkorlik layoqati; d) kapital, yer, ishchi kuchi, tadbirkorlik layoqati. 10. Sam aradorlik nima?
a) iqtisodiyotning o'sishi; b) sarflangan resurslarni tejash; v) ishlab chiqarish xarajatlarining o'sishi; g) iqtisodiy resurslarni tejash; d) “ natija” va “xarajat" nisbati. 11. Ijtim oiy ishlab chiqarish nim a?
a) ishlab chiqarish vositalarining ishlab chiqarish jarayoni; b) iste’mol buyumlarini ishlab chiqarish jarayoni; v) ishchi kuchi ishlab chiqarish jarayoni; g) ja m iy a t m iqyosida am alga o s h irilad ig an ishlab ch iq arish jarayoni; d) ijtimoiy munosabatlar ishlab chiqarish jarayoni. 28
4-MAVZU. TOVAR - PUL MUNOSABATLARI 1-§. Ijtimoiy xo'jalik shakllari va ularning belgilari Ijtim oiy xo'jalik - insoniyat jam iyati taraqqiyotining alohida uzoq davrlari davom ida
ishlab chiqarishning m aqsadini ancha to 'liq ifodalab qoladigan, barqaror um um iy
belgilarga ega bo'lgan va rivojlanishida m a'lum b irqo nuniyatlarga asoslangan xo'jalik
yuritishning barqaror turlaridir.
Ijtim oiy xo'jalik shakllari
Natural x o 'ja lik - b u n d a m ahsulot ishlab chiqaruvchilarning o'z iste’molini
qondirish va ichki xo'jalik ehtiyojlari uchun ishlab chiqariladi.
Tovar xo'jaligi - bunda m ahsulot bozor uchun, ayriboshlash orqali o'tib,
boshqalarning ehtiyojlarini qondirish m aqsadini ko'zlab ishlab chiqariladi.
Natural xo'jalik belgilari:
m ehnat taqsim oti yetarlicha rivojlanm agan;
ishlab chiqarish biqiq xususiyatga ega bo'lib, ishlab
chiqaruvchilarning o'z ehtiyojlarini qondirishga bo'ysindirilgan;
ishlab chiqarish bilan iste'm ol o'zaro m os kelib, Bevosita
xo'jalik ichida bir-biri bilan bog'langan;
m ehnat tor doirada ijtim oiy xarakterga ega bo'lgan;
ishchi kuchining harakatchanligi cheklangan.
Tovar xo'jaligining belgilari:
ijtim oiy m ehnat taqsim otining m avjud bo'lishi;
ishlab chiqaruvchilarning m ulk egasi sifatida bir-biridan
alohidalashuvi;
m ahsulotlarning bozor uchun erkin ayriboshlash m aqsadida ishlab
chiqarilishi.
Ijtim oiy m ehnat taqsim oti - bu m ehnatning bir turidan boshqa turlarining ajralib
chiqishi, ya'ni ishlab chiqaruvchilarning biron - bir m ahsulot turini ishlab
chiqarishga ixtisoslashuvidir.
29
Xususiy m ulkning paydo bo'lishi ishlab chiqaruvchilarning alohidalashuvini
taqozo qilib qo'ygan.
