|
Tadbirkorlik kapitali va moliya manbalari, Korxonani asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvati, Korxonaning aylanma mablag’lari
|
| Sana | 10.06.2024 | | Hajmi | 1,16 Mb. | | #262202 |
Bog'liq EHTIMOLLAR NAZARIYASI TOSHKENT AMALIY FANLAR UNIVETSITETI EC0-07 GURUH TALABASI ZIYODULLAYEV SARVARJONNING EKONOMETRIKA FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI MAVZU: EKONOMETRIKA ASOSLARIDA EXTIMOLLAR NAZARIYASI REJA:
1. Ehtimollik tushunchasi
2. Matematik statistikaning asosiy tushunchalari
3. Diskret va uzluksiz tasodifiy miqdorlar
Statistik ma’lumotlarni tahlil qilish va umumlashtirish - bu statistik tadqiqotlarning yakuniy bosqichi bo‘lib, uning pirovard maqsadi o‘rganilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar va jarayonlarning tendensiyalari va qonuniyatlari to‘g‘risida nazariy xulosalar va amaliy xulosalar olishdir. Ehtimollar nazariyasida nisbiy chastota, ehtimollik tushunchasi, chegaraviy va shartli ehtimollik tushunchalarini bilish, Bayes teoremasi haqida axborotga ega bo‘lis hzarur. Tahlil - bu obyektni individual jihatlari va tarkibiy qismlarini hisobga olgan holda ilmiy tadqiq etish usuli.
Statistik tahlil bosqichlari:
• tahlil maqsadini shakllantirish;
• ma’lumotlarni tanqidiy baholash;
• ma’lumotlarning qiyosiy baholanishi va taqqoslanishini ta’minlash;
• umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarni shakllantirish;
• o‘rganilayotgan hodisa va jarayonlarning muhim xususiyatlarini, o‘xshashliklari va farqlarini, aloqalari va shakllarini aniqlash va asoslash;
• o‘rganilayotgan hodisaning rivojlanish istiqbollari bo‘yicha xulosalar va amaliy takliflarni shakllantirish.
Tahlil usullari o‘rganilayotgan jarayonlarning tabiati, ularning o‘ziga xosligi, xususiyatlari va namoyon bo‘lish shakllariga qarab o‘zgarishi kerak. Ma’lumotlarning statistik tahlili o‘rganilayotgan hodisalarning mohiyatini nazariy, sifatli tahlil qilish va ularning tuzilishi, aloqalari va dinamikasini o‘rganish uchun mos keladigan miqdoriy vositalar bilan uzviy bog‘liqlikda amalga oshiriladi.
Matematik statistika - bu matematikaning ilmiy va amaliy xulosalar uchun tizimlashtirish, qayta ishlash va statistik ma’lumotlarni ishlatishning matematik usullariga bag‘ishlangan bo‘limi.
Tasodifiy o‘zgaruvchilar ehtimollik taqsimoti va ehtimollik kutulish normal taqsimotining xossalarini va binominal taqsimotni bilish zarur. Statistik tanlovda oddiy tanlama usulini bilish yetarli. Baholash xususida uning usullarini, dispersiya, dispersiyani hisoblash va xatosiz ma’lumotlarni bilish kerak. Statistik xulosa qilish uchun t - va F testlarni o‘tkazishni, ishonchlilik intervalini, tahminlar ma’nosi va ahamiyatini bilish kerak.
Asosiy statistik ko‘rsatkichlar 2 guruhga bo‘linadi: o‘rtacha darajasini o‘lchaydigan va dispersiyani o‘lchaydigan.
O‘rtacha darajali ko‘rsatkichlar obyektlar tanlanmasini o‘rtacha xarakteristikasini ma’lum bir belgisi bo‘yicha beradi: o‘rtacha qiymat; standart xatosi; standart chetlanish; ekstsess; asimmetriya; interval; minimum; maksimum; mediana; moda; kvantil; ishonchlilik intervali. Dispersiyani o‘lchaydingan ko‘rsatkichlar: tasodifiy miqdorning dispersiyasi; o‘rtacha kvadratik chetlanish; variatsiya qulochi va shu kabi statistik ko‘rsatkichlar. Matematik statistika barcha obyektlarni tahlil qilmaydi, ammo faqat, bunday obyektlarning umumiy xarakteristikalari asosida yaratilgan katta guruhdan tanlangan bir nechtasi. Matematik statistikadagi ushbu hodisa tahlilning tanlanma usuli deb ataladi.
Tasodifiy miqdor X deb, avvaldan noma’lum bo‘lgan va oldindan inobatga olib bo‘lmaydigan tasodifiy sabablarga bog‘liq bo‘lgan hamda sinash natijasida bitta mumkin bo‘lgan qiymat qabul qiluvchi miqdorga aytiladi. Diskret (uzlukli) tasodifiy miqdor deb, ayrim, ajralgan qiymatlarni ma’lum ehtimollar bilan qabul qiluvchi miqdorga aytiladi. Diskret tasodifiy miqdorning mumkin bo‘lgan qiymatlari soni chekli yoki cheksiz bo‘lishi mumkin. 20 ta talabalar ichida o‘g‘il bolalar soni 0,1,2,...,20 qiymatlarni qabul qilishi mumkin bo‘lgan tasodifiy miqdordir.
Diskret va uzluksiz tasodifiy miqdorlar
Uzluksiz tasodifiy miqdor deb chekli yoki cheksiz oraliqdagi barcha qiymatlarni qabul qilishi mumkin bo‘lgan miqdorga aytiladi. To‘pdan otilgan snaryadning uchib o‘tgan masofasi tasodifiy miqdordir. Bu miqdorning mumkin bo‘lgan qiymatlari [a, b] oraliqqa tegishlidir. Tasodifiy o‘zgaruvchi taqsimot qonuni bilan berilgan. Taqsimot qonuni - bu tasodifiy o‘zgaruvchining barcha mumkin bo‘lgan qiymatlari va ularning ehtimolliklari o‘rtasidagi bog‘liqlik. Tasodifiy o‘zgaruvchini ko‘rsatishning turli usullari mavjud: - taqsimot funksiyasi - har qanday tasodifiy o‘zgaruvchilar uchun; - taqsimot qatori - diskret miqdorlar uchun; - ehtimollik zichligi - uzluksiz miqdorlar r uchun.
O‘rtacha qiymatlar ommaviy ijtimoiy hodisalarning xulosaviy (yakuniy) xarakteristikasini ta‘minlovchi umumlashtiruvchi statistik ko‘rsatkichlarga ishora qiladi, chunki ular turli xil atributlarning ko‘p sonli individual qiymatlari asosida tuzilgan. Statistikada ikkita katta sinfga bo‘linadigan har xil o‘rtacha ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi: - darajali o‘rtachalar (o‘rtacha garmonik, o‘rtacha geometrik, o‘rtacha arifmetik, o‘rtacha kvadratik, o‘rtacha kubik); - tarkibiy o‘rtachalar (moda, mediana). Darajali o‘rtacha qiymatlarini hisoblash uchun siz mavjud bo‘lgan barcha belgi qiymatlaridan foydalanishingiz kerak. Moda va medianalar faqat taqsimot tuzilishi bilan belgilanadi, shuning uchun ular tarkibiy, pozitsion o‘rtacha ko‘rsatkichlar deyiladi. Moda va medianalar ko‘pincha o‘rtacha ko‘rsatkich sifatida darajali o‘rtachalarnihisoblash imkonsiz yoki amaliy bo‘lmagan to‘plamlarda qo‘llaniladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Tadbirkorlik kapitali va moliya manbalari, Korxonani asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvati, Korxonaning aylanma mablag’lari
|
