53
iste’moliga mo’ljallangan zaxiralardir. Ishlab chiqarish zaxiralarini
barpo etishdan asosiy maqsad ishlab chiqarish jarayonlarining
uzluksiz ishlashini ta’minlashdan iborat.
Tovar zaxiralari-bular tayyorlovchi korxonalardagi tayyor
mahsulotlarning
zaxirasi,
shuningdek
tovarlarning
yetkazib
beruvchidan iste’molchigacha bo’lgan yo’llar davomidagi zaxiralar,
ya’ni ulgurji korxonalar, mayda ulgurji va chakana savdo omborlar,
tayyorlovchi tashkilotlar va yo’ldagi yetib kelmagan zaxiralar
hisoblanadi. Tovar zaxiralariga, masalan, tayyorlangan mahsulotlar
zaxirasining korxona omborida turgan mahsuloti ham kiradi.
Tovar zaxiralari o’z navbatlarida ishlab chiqarish vositalarining
zaxiralariga va iste’mol buyumlari tovarlarining zaxiralariga bo’linadi.
Masalan, metallurgiya kombinatining metallprokat mahsulotlarining
zaxiralari sotish xizmati omborida turgan zaxiralar ishlab chiqarish
vositalari zaxirasiga kiradi (metallprokat sotish uchun tayyorlangan,
biroq xaridor uni ishlab chiqarishga sarflaydi).
Iste’mol buyumlarining zaxiralari misoliga xalq iste’moli uchun
sarf qilinadigan tovarlarning ombordagi zaxiralarini kiritish mumkin.
Yuqorida bayon etilganidek, ishlab chiqarish va tovar zaxiralari joriy,
kafolat va mavsumiy zaxiralarga bo’linadi.
Joriy zaxiralar-bular ishlab chiqarish va tovar zaxiralarining
asosiy qismi hisoblanadi.
Zaxiralarning buvday qismi navbatdagi yetkazib berishlar
oralig’ida ishlab chiqarish va savdo jarayonlarining uzluksizligini
ta’minlaydi. Joriy zaxiralarning ko’rsatkichlari doimiy ravishda
o’zgarib turadi (zaxiralar ishlab chiqarish va savdo jarayonlarining
talablarini ta’minlagani holda - «oqib» chiqadi).
Sug’urtalash zaxiralari-ular tovar zaxiralari bilan ishlab chiqarish
va savdo jarayonlarini uzluksiz ravishda favqulodda holatlarda
ta’minlashni nazarda tutadi.
