Tarmoq operatsion tizimlari

7 bosqichli protokollar

• Tarmoq OT transport tizimi
• OSI-ISO protokollarining yetti bosqichli modeli
• OSI - Open System Interconnection
• Ochiq tizimlarning o’zaro ta’siri (bog’liqligi) modeli:
• application (ilova - dasturlar)
• presentation (ma’lumotlarni taqdim qilish)
• sessions (ish seansi (vaqti))
• transport (ma’lumotlarni uzatish)
• network (tarmoq bosqichi)
• link (aloqa (bog’lanish) bosiqich)
• physical (fizik bosqich)
• Har bir bosqich turli xil usullarda tadbiq qilinadi, bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda ishlaydi
• Bir necha bosqichli protkollar – protokollar steki (deyiladi).

Misol

• Jo’natmani yetkazib berish
• jo’natuvchi xatni pochtaga beradi
• pochtada jo’natmalarning katta qisii to’planib, mashinaga yuklanadi va vokzalga yuboriladi
• poezd pochtaga jo’natmalarni yetkazadi va pochtada har bir jo’natma ajratib olinib, xatlarni qabul qiluvchiga tarqatadi

Xatni yuborish

Protokol bosiqchlarining tadbiq qilinishiga misol

Fizik bosqich

• Bitlar oqimini fizik uzatishning mexanik va elektrik jihatiga xizmat qiladi
• tarmoq kartasi
• modem
• aloqa liniyasi
• kabellar
• Koaksial
• O’rama juftlik
• Optovolokno - shishatolali
• Radio uzatuvchi
• Infraqizil nurlanish

Tarmoq protokollari

• Bog’lanishni tashkil qiladi
• Xabarlarni paketlarga ajratadi
• Paketlarni adreslash va marshrutni aniqlashni ta’minlaydi
• TCP/IP
• IPX
• AppleTalk
• MS Windows tarmog’i
• Novell Netware

Tarmoqda adreslash

• IP-mashina adresi
• Internet Protocol
• Tarmoqlararo protokol – ma’lumotlarni uzatish va kompyuterni adreslashni ta’mitnlaydi
• Sonli IP-address – nuqtalar bilan ajratilgan 0 da 255 gacha bo’lgan to’rtta o’nlik son:
• 10.0.3.1
• Sonlar kombinatsiyasini hisoblab ko’ring?
• IP-address eslab qolish oson bo’lishi uchun so’zlardan tashkil topgan bo’lishi mumkin:
• asu.ugatu.ac.ru
• arkov.narod.ru
• hosts fayli
• C:\windows\system32\drivers\etc\hosts