3-jadval. Individual rivojlantiriSh dasturi
Bilim, malaka va Shaxsiy sifatlar
|
Mavjud daraja
|
Istiqbol vazifalar
|
Pedagogik bilimlar
|
|
|
Psixologik bilimlar
|
|
|
Mutaxassislik bilimlari
|
|
|
Didaktik malakalar:
biliShga oid (gnostik) loyihalaSh
ijodiy-amaliy (konstruktiv)
tadqiqotchilik
muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ) taShkilotchilik
izchillikni ta’minlovchi (protsesssual)
texnik-texnologik malakalar
|
|
|
Tarbiyaviy iShlarni taShkil etiSh malakalari:
biliShga oid (gnostik)
loyihalaSh malakalari
ijodiy-amaliy (konstruktiv)
tadqiqotchilik
muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ)
taShkilotchilik
izchillikni ta’minlovchi (protsesssual)
texnik-texnologik malakalar
|
|
|
Ruhiyatning kasbiy ahamiyatga ega xususiyatlari va Shaxsiy sifatlar:
pedagogik fikrlaSh
tizimlilik
moslaShuvchanlik
mobillik
ijodkorlik
hozirjavoblik
hissiy rivojlanganlik
pedagogik refleksiya
|
|
|
O’z-o’zini rivojlantiriSh maqsadlari
|
|
|
O’z-o’zini rivojlantiriSh uchun topShiriqlar
|
|
|
Pedagogning kasbiy jihatdan rivojlaniSh darajasini yana quyidagi Shkala yordamida ham aniqlaSh mumkin (4-jadval):
4-jadval. Kasbiy rivojlaniSh Shkalasi
№
|
Kasbiy kompetentlik sifatlari
|
SHkala ko’rsatkichlari
|
10
|
9
|
8
|
7
|
6
|
5
|
4
|
3
|
2
|
1
|
1. Ijtimoiy kompetentlik
|
1)
|
ijtimoiy taShkilotlar va sub’ektlar bilan o’zaro munosabatda bo’la oliSh ko’nikma, malakalariga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2)
|
kasbiy muloqot va xatti-harakat uslublarini o’zlaShtira olganlik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Shaxsiy kompetentlik
|
1)
|
doimiy raviShda kasbiy o’siShga eriShiSh va kasbiy malakani oShirib boriSh
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2)
|
kasbiy faoliyatda o’z ichki imkoniyatlarini ro’yobga chiqara oliSh
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Maxsus kompetentlik
|
1)
|
mustaqil raviShda kasbiy-pedagogik faoliyatni taShkil etiShga tayyorlaniSh
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2)
|
odatiy kasbiy-pedagogik vazifalarni to’g’ri hal qiliSh va o’z mehnatining natijalarini real baholaSh malakasiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3)
|
mutaxassisligi bo’yicha yangi bilim va ko’nikmalarni mustaqil raviShda izchil o’zlaShtirib boriSh qobiliyatiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Texnologik kompetentlik
|
1)
|
kasbiy-pedagogik bilim, ko’nikma va malakalarni boyitadigan ilg’or texnologiyalarni o’zlaShtiriSh qobiliyatiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2)
|
zamonaviy didaktik vositalar (texnik vositalar, o’quv qurollari)dan foydalaniSh malakasiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Ekstremal kompetentlik
|
1)
|
favqulotda holatlarda (tabiiy ofatlar sodir bo’lganda, texnologik jarayon iShdan chiqqanda) oqilona qaror qabul qiliSh, to’g’ri harakatlaniSh malakasiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2)
|
muammoli vaziyatlarda (pedagogik ziddiyatlar yuzaga kelganda) oqilona qaror qabul qiliSh, to’g’ri harakatlaniSh malakasiga egalik
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Shunday qilib, bozor munosabatlari Sharoitida mehnat bozorida yuzaga keladigan kuchli raqobatga bardoShli bo’liSh ehtiyoji har bir mutaxassisni o’zida kasbiy kompetentlik va unga xos sifatlarni tarkib toptiriShga undaydi. Lug’aviy jihatdan “qobiliyat”, mazmunan esa “faoliyatda nazariy bilimlardan samarali foydalaniSh, yuqori darajadagi kasbiy malaka, mahorat va iqtidorni namoyon eta oliSh” ma’nosini anglatuvchi kompetentlik negizida muayyan sifatlar namoyon bo’ladi. Xususan, pedagogga xos kasbiy kompetentlik negizida ijtimoiy, maxsus (psixologik, metodik, informatsion, kreativ, innovatsion hamda kommunikativ), Shaxsiy, texnologik va ekstremal kompetentlik kabi sifatlar aks etadi. Bir qator, xususan, A.K.Markova hamda B.Nazarovalarning tadqiqotlarida pedagogik kompetentlikning tarkibiy asoslari qayd etib o’tilgan. Pedagogning kasbiy kompetentsiyasi pedagogik (o’quv va tarbiya) jarayonni samarali, muvaffaqiyatli taShkil etiliShini ta’minlaydi. Kasbiy kompetentsiyaga ega bo’liSh uchun pedagog o’z-o’zini izchil rivojlantirib boriShga e’tiborni qaratiShi zarur. O’z-o’zini rivojlantiriShda pedagogga “Individual rivojlaniSh dasturi” qo’l keladi. Zero, uShbu dasturda pedagogda mavjud bo’lgan kompetentlik sifatlari va rivojlantiriSh zarur bo’lgan sifat, BKMni aniq, xolis ifodalaSh mumkin.
Nazorat uchun savollar:
1. Pedagogning o’z ustida iShlaSh modeli
2. Pedagogik kompetentlikni takomillaShtiriSh omillari
3. Pedagogik kompitentlikni ShakllantiriSh usullari
4. Psixologik kompetentlikning mohiyati nimadan iborat?
|
