|
Tayyorlash usullari
Proceedings of International Conference on Scientific Research in Natural and Social Sciences
Hosted online from Toronto, Canada.
Date:
5
th
June, 2023
ISSN: 2835-5326
Website:
econferenceseries.com
33 |
P a g e
o’simliklardan olinadi. Bu ko’rsatkich ayrim kasalliklarni-masalan, yurakqon
tomirlari kasalliklarini davolash sohasida ishlatiladigan dorivor preparatlarda 80 %
ni tashkil qiladi. Kelajak tibbiyotida o’simliklardan olinadigan dorivor preparatlar
va dorivor o’simliklarni yanada ko’proq ishlatish rejalashtirilmokda.
Dorivor o’simliklar va ulardan olinadigan tabiiy preparatlarga tibbiyot sohasida
bo’lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Bu hol asosan sintez yo’li bilan olingan har
bir kimyoviy dorivor preparatni uzoq vaqt uzluksiz ravishda iste‘mol qilish inson va
hayvon organizmida turli noxush o’zgarishlarni yuzaga keltirishi bilan izohlanadi.
SHunga ko’ra oxirgi vaqtlarda butun dunyoda o’simlik dorivor preparatlariga-
fitopreparatlarga va dorivor o’simliklarga ehtiyoj ortmoqda. Bu esa o’z navbatida
dorivor o’simliklarni saqlash va qayta ishlash texnologiyasi fani ahamiyatining
yanada oshishiga va uni yanada chuqur o’rganishga olib keladi.
O’zbekiston tibbiyotida qo’llaniladigan dorivor vositalarning 38-40% ni
o’simliklardan olinadigan preparatlar tashkil qiladi. Ba‘zi og’ir kasalliklarni
davolashda ishlatiladigan muhim ahamiyatli ayrim dorivor preparatlarni (yurak
glikozidlar, qator alkaloidlar, terpenlar, saponinlar, steroid va fenolli birikmalar va
boshqa biologik faol moddalar) shu vaqtgacha sintez yo’li bilan olib bo’lmadi.
Ularni olish manbai hozircha faqat o’simliklar bo’lib qolmoqda.
Hamdo’stlik mamlakatlari juda katta turli geografik hududlardan tashkil topgan. Bu
hududlar tropikdan tashqari hamma iqlimli tumanlarni: abadiy muzlik bilan
qoplangan baland tog’lar, tundra, tayga o’rmonlari, cho’l, yarim cho’l, sahro hamda
nam subtropik va boshqalarni o’z ichiga oladi. SHuning uchun ham ularning florasi
juda boy. U 19000 dan ortiq o’simlik turlaridan tashkil topgan. SHular ichida dorivor
o’simliklar ham ko’p. Ammo, hozirgi vaqtda ularni hammasidan ham tibbiyotda
kasalliklarni davolashda to’liq foydalanilmayapdi.
Farmatsevtika Farmatsevtikasanoati va dorixonalar ehtiyojini qondirish maqsadida
har yili katta miqdorda dorivor o’simliklar mahsuloti tayyorlanadi. Mahsulotlar
asosan tabiiy holda o’sadigan dorivor o’simliklardan yig’iladi. Yil sayin dorivor
o’simlik xom ashyo mahsulotlariga bo’lgan talab oshmoqda. Bu esa o’z navbatida
tayyorlanadigan xom-ashyo mahsuloti miqdorining oshib borishiga sabab
bo’lmoqdalar.
Tabiiy holda o’sadigan dorivor o’simliklarning xom ashyo zahirasi har qancha ko’p
bo’lmasin, farmatsevtika sanoatiningdorivor o’simlik mahsulotlariga bo’lgan
|
| |
