III. NAZARIY MATERIALLAR
35
2.3.Axborot-kutubxona faoliyati statistikasi.
2.3.1. Statistikaning maqsadi, ahamiyati va boshqaruvdagi o‘rni.
Kutubxona- axborot faoliyatini boshqarishda kutubxona statistikasidan
bevosita foydalaniladi. Kutubxona statistikasi kutubxona-axborot faoliyati bilan
bog„liq bo„lgan ommaviy xodisalar va jarayonlarning miqdoriy tomonlarini
o„rganadi. Kutubxona ishida ommaviy xodisalarning miqdoriy ifodasi raqamli
ko„rsatkichlar hajmi, rivojlanish dinamikasi, reja- topshiriqlar va me‟yorlarning
bajarilishi, miqdoriy bo„linishlar va nisbatlar tizimi vositasida ularning anik joy
hamda vaqt sharoitlaridagi sifat aniqligida tadqiq qilinadi.
Kutubxona statistikasining maqsadi- kutubxonalarda jamlangan fondlar,
ularning ahvoli, rivojlanishi, foydalanishi, mamlakat madaniy darajasiga ta‟siri,
fan- texnika taraqqiyoti va boshqa ijtimoiy xodisalar bilan o„zaro bog„liqligini
xisoblashdan iborat. Uning vazifasi –miqdoriy ko„rsatkichlar tizimini kutubxona
ishining ayrim bo„limlari va uni bir butun xolda xisoblash usullarini ishlab chiqish.
U o„rganadigan masalalar doirasiga quyidagilar kiradi:
-kutubxonalar tarmoqlari- shahar va qishloqda joylashuvi, turi, xili, xajmi,
idoraviy mansubligi va boshqa belgilariga ko„ra bo„linishi;
-kitob fondi – uning rivojlanishi, o„zgarishi, bilimlar soxasi, til, hajm va shu
kabilar bo„yicha bo„linishi;
-kitobxonlar- ularning tarkibi, faolligi;
-kutubxonalar faoliyati- kitob berilishi, uning tarkibi, ommaviy ishlar,
faollarni jalb qilish, kutubxona xodimlari, ularning tarkibi, kutubxonalar
mablag„lari, turli xil extiyojlar uchun ajratilgan jamg„armalarning taqsimlanishi.
Statistik ko„rsatkichlar muxim boshqaruv funktsiyasini bajaradi, boshqaruv
jarayonlarini barcha saviyalari uchun muxim element xisoblanadi. Statistik
ko„rsatkichning bu ahamiyati kitobxonlarga xizmat ko„rsatish sifati va kutubxona
jamoasining ishidagi tejamkorlik natijalari bilan bog„liq bo„lgan rejalarning
bajarilishini nazorat qilishni kuchaytiradi.
