|
International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATIONBog'liq Zohidov G‘iyosiddin G‘ulomiddin o‘g‘liInternational scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS
171
https://interonconf.org
qadimdan tibbiyotda,
oziq-ovqat, qandolatchilikda va parfumeriya
sanoatida foydalanib kelinmoqda
Yalpiz
yalpizkabilar
(lamidae)
kichik ajdodi, yalpiznamolar (
lamiales
)
qabilasi, yalpizdoshlar (
lamiaceae)
oilasi, yalpiz
(menthe)
turkumi vakili
hisoblanadi.
Mazkur oilaning aksariyat vakillari parfyumeriya, tibbiyot va oziq-ovqat
sanoatida dorivor sifatida efir moyini ajratib olish uchun maxsus holda
yetishtiriladi.
OSIYO YALPIZI (MENTHA LONGIFOLIA VAR. ASIATICA (BORISS) RECH.F.)
O„zbekistonda achchiq yalpiz “Shifobaxsh” ilmiy ishlab-chiqarish
xo„jaligida va maxalliy aholi tomonidan tomorqalarda yetishtiriladi.
O„simlik ariq bo„ylarida, nam yetarli bo„lgan tog„ qiyaliklarida ko„p sonli
individlardan iborat populyatsiyalar hosil qilgan holda o„sadi.
XOM-ASHYO TAYYORLANISHI VA UNING SIFATI
Tabobatda achchiq yalpizning bargi, efir moylari va mentoldan
foydalaniladi. Dorixonalar uchun o„simlikning bargi 50-75% gulga kirganda
maxsus asboblar orqali yig„ib olinadi. Yuqori efir moylari saqlovchi navlari
avgust-sentabr oylarida yig„ib olinadi. O„simlik barglarini quritish maxsus
quritgichlarda 30-350S dan yuqori bo„lmagan haroratlarda olib boriladi.
Davlat formakopeyasi bo„yicha achchiq yalpiz barglari uchun quyidagi
talablar qo„yiladi: namlik 14% dan; kul 14% dan; 10% xlorid kislotada eruvchan
kulning miqdori 6% dan; qoraygan barglar 5% dan oshmasligi zarur.
Qirqilgan va maydalangan xom-ashyoga bo„lgan talablar: 10 mm katta
bo„lgan qismlar 10% dan; 0,5 mm elakdan o„tadigan qismlar 8% dan
ortmasligi kerak. Efir moylarining miqdori har ikkala xolatlar uchun xam 1% dan
kam bo„lmasligi lozim.
O„simlikning barglari 30-50 kg qoplarda omborxonalarda saqlanadi.
|
| |
