|
Tema : Kompton effekti. Joba Kompton effekti kelip shıǵıwı. Kompton effekt mánisi
|
| bet | 2/5 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 35,23 Kb. | | #115988 |
Bog'liq Kompton effekti. Kompton effekti modeli
5. Mikro bóleklerning tolqın qásiyetleri. Elektron difraksiyasi
1923-jılda ájayıp waqıya júz berdi. Bul bolsa kvant fizikasining joqarı dárejede rawajlanıwına sebep boldı. Fransuz fizigi Lui de-Broyl korpuskulyar-tolqın dualizm universallıǵı haqqındaǵı gipotezani ilgeri surdi. Tekǵana fotonlar, bálki barlıq materiallıq bólekler de tolqın qásiyetlerine iye degen pikirge keldi.
De-Broyl hár bir mikro bólek, bir tárepden korpuskulyar ayrıqshalıqlar - energiya E hám impuls r, basqa tárepden bolsa, tolqın qásiyetleri - bólek chastotası ( hám tolqın uzınlıǵı (menen baylanısqan - dedi. Mikroobektlarning korpuskulyar hám tolqın qásiyetleri fotonlardagi tap sonday muǵdarlıq munasábetler menen baylanıslı:
De-Broyl gipotezasi bul munasábetlerdi m massaǵa iye bolǵan hámme Mikro bóleklerga tiyisli ekenligin aytıp ótti. Impulsga iye bolǵan hár qanday bólekke tolqın uzınlıqlı tolqın sáykes keledi. m massaǵa iye bolǵan bólekler ushın bolsa De-Broyl gipotezasi materiyaning simmetrik qásiyetleri pikirine tiykarlanǵan bolıp, sol waqıtlarda tájiriybede tastıyıqlanmagan edi. Lekin, material obiektler haqqındaǵı jańa qıyallardı rawajlanıwda kúshli revolyuciyalıq turtgi boldı. Bir neshe jıllar dawamında XX ásirdiń bir qatar kúshli fiziklari - v. Geyzenberg, E. Shredinger, P. Dirak, N. Bar hám basqalar kvant mexanikası dep atalıwshi jańa pánniń teoriyalıq tiykarların islep shıǵıwdı.
De-Broyl gipotezasi 1927 jılda amerikalıq fiziklar K. Devisson hám L. Jermer tárepinen birinshi ret eksperimental tastıyıqlandi. Olar nikel kristallında shashiluvchi elektronlar aǵımı qısqa tolqınlı rentgen nurlanıwınıń kristallarda shashırawında payda bolatuǵınǵa uqsas anıq difraksion tábiyat kórinisi payda etinishini anıqladi. Bul eksperimentlarda kristall tábiyiy difraksion pánjere rolin oynadı. Difraksion maksimumlar nızamına qaray De -Broyl formulasına tolıq uyqas túsetuǵın elektron aǵımınıń tolqın uzınlıǵı anıqlandi.
1928 jılda ingliz fizigi Dj.Tomson (bunnan 30 jıl aldın elektrondı jańalıq ashqan Dj.Tomsonnin balası ) De-Broyl gipotezasining jańa tastıyıǵın aldı. Tomson altınnan jasalǵan juqa yarım kristall folga arqalı elektronlar aǵımı ótiwinde payda bolatuǵın difraksion tábiyat kórinisin tájiriybede kuzatdi.
Elektronlar difraksiyasi boyınsha Dj.Tomson tájiriybelerin ápiwayılastırılgan sızılması K - qızidiriladigan katod, A - anod, F-altın folga
Folga arqasına ornatılǵan fotoplastinkada radiusları elektron tezligi ózgeriwi menen ózgeretuǵın, yaǵnıy tolqın uzınlıqları de-Broyl tolqın uzınlıǵına uyqas túrde aq hám qara konsentrik halqalar anıq gúzetildi.
|
| |
