Beton klassi — betonnin qisiliwg'a bolg'an bekkemligin beton u'lgisin 15x15x15sm o'shemdegi 28 sutkadan keyingi normal sha'rayatda 20+2 °C temperaturada qatan u'ginin' 95% bekkemlik da'rejesin belgilewshi ko'rsetkeshine aytiladi.
Klassi B. Jen'il betonlar ushin;
B-2.5; B-3.5; B-5; B-7; B-10; B-20; B-30; B-35; B-40. Avtoklafta islew berilgen;
B-15; 20; 25; 30; 35; 40; 45; 50; 55; 60.
Awir betonlar ushin
B-7.5; 10; 12.5; 15; 20; 30; 40; 45; 50; 60.
Almaturalar klassifikatsiyasi — Issi halinda sozilg'an sterjinli almatura tiykarinan mexanikaliq xarakteristikasina ko're alti klassli belgileri A ha'ribi menen A-l, A-ll, A-ll, A-lV, A-V, A-Vl indekisler menen belgileni. Joqari termik islew berilgen sterjenli almaturalar 4 klassqa bo'linedi Aj-lll, AJ-lV, Aj-V, Aj-Vl bo'linedi.
Eger C ha'ribi berilgen bosa kepserlewge imkanyati bar, al K ha'ribi bar bosa karoziyag'a qarsi boladi. Almaturanin' ha'r bir klassi polat almaturasinin' markasi bir qiyli boliwi mu'mkin, al ximiyaliq qurami bolsa xa'r qiyli boliwi mu'mkin. Polattin' markasinda quraminda uglerodti qansha mug'darda yamasa ligirlengen (ren'li metal qosilg'an termik islew berilgen) qosimshalar bar ekenligin ko'rsetedi. Misal: 25Г2С bunda polattin' quraminda uglerodtin' 0.25% tin Г quramindag'i qosilg'an marganetstin' 2 % shekemgi qosilg'anlig'i C bosa quraminda kremniy barlig'in bildiredi.
A-l ,A-ll, A-lll almaturalarin' soziliwshan'liq bekkemligi 6y=230-400MPa shekem, A-lV, A-V, A- Vl klassli almaturalar ushin ha'mde joqari ligirlengen termik islew berilgen almaturalar ushin 60=600MPa shekem. Almaturanin' uzayiw ko'rsetkishi A-ll ha'm A-lll klassi ushin 60=14-19 % shekem. Al soziliwshan'lig'I onsha ko'p bolmag'an A-Vl, A-V, A-Vl shekem ha'm termik islew berilgen almatura klasslari ushin 60=6-8 % shekem. Sterjinli almaturalarda elastiklik modeli Es=2.1*103MPa A-l, A-ll almaturalar ushin. A-lll, A-lV, A-V ushin Es=2*105MPa, A-V, A-Vl ushin Es=1.9*105MPa.
Balkalar — Tabir kesimli iyiliwshi elementler o'z aldina balka sipatinda ya bolmasa ko'pir asti bastirmalar ha'mde qabirg'ali elementler sipatinda islep shig'ariladi. Tabir kesimli elementlerdi esaplawda uqsas qos tabir, qabirg'ali, jayiq gewekli bastirmalar ha'm birdey esaplaw formulalari menen esaplanadi. Tabir kesimli temir beton elementlerinin' polkasi qisiliwshi zonasinda jaylasqan bosa qisiliwshi polkanin' esabi esaplaw menen ju'ritiledi.Bunnan tisaqari tabir kesimli elementin' qisiliwshi zonasinin' shegarsi o'tiwi qay jerde boliwina qarap zonasinin' nitral ko'sheri polkada yamasa qabirg'ag'a o'tiwine baylanisli.
Tabir kesimli elementlerdin' polkasi qisiliw zonasinda jaylasa, esap waqtinda onin' ken'ligi shegaralandi. Polka juqa bolip , qabirg'adan shiqqan bo'legi uzin bosa, qabirg'a menen polkanin' jalg'angan jerinde ku'shleniw artip ketedi, apiwayiraq etip aytqanda sinatin halg'a kelip qaladi. Sonin' ushin polkanin' jappa uzinlig'i (sves) esap waqtinda sheklenedi. Bul uzinliq element uzinlig'inin' 1/6 bo'leginen aspawi kerek. Bunnan tisqari elementegi kese qabirg'alar uzinlig'I boylama qabirg'alardan u'lken bolsa ya'ki kese qabirg'alar uliwma bolmasa , h^<0.1h bolg'anda, polkanin' jappa uzinlig'i 6 h'b ten aspawi lazim. Eger h^>0.1h bolsa, polkanin' ken'ligi boylama qabirg'alardin' qaptal sirtlari arasindag'i araliqa ten' etip alinadi. O'z aldina balkalarda polkasinin' esapli ken'ligi qabirg'anin' ha'r eki ta'repinde: h^>0.1h bolg'anda 6 h'b tan aspawi, 0.05h'b tan kem bolmawi kerek. Eger h^<0.05h bolsa polkanin' qanatlari uliwma esapqa alinbaydi, kesim ko'rinisi tuwri to'rmu'yesh dep qabil qilinadi ha'mde sog'an jarasa esaplanadi.
|
