|
-Mavzu: Avtomatik viklyuchatellar va saqlagichlarni sinash
|
| bet | 20/64 | | Sana | 21.09.2024 | | Hajmi | 6,71 Mb. | | #271854 |
Bog'liq robototexnika ma\'ruza matni toyyorlash| 2-Mavzu: Avtomatik viklyuchatellar va saqlagichlarni sinash.
Avtomatik tok oʻchirgʻichi - bir, ikki, uch yoki toʻrt qutbli boʻlishi mumkin va quyidagi tarkibiy boʻlinmalarga ega boʻlishi mumkin: asosiy aloqa tizimi, yoyni oʻchirish tizimi, ochish moslamasining haydovchisi, ajratish (toʻsar, toʻsar), yordamchi kontaktlar (ixtiyoriy).
Kontakt tizimi uch bosqichli (asosiy, oraliq va yoyli kontaktli), ikki bosqichli (asosiy va arkali kontaktli) va bir bosqichli (sermetlardan foydalanganda) boʻlishi mumkin.
Kamon tizimi tor tirqishli kameralardan yoki kamonli kamarlardan iborat boʻlishi mumkin. Yogʻni yuqori oqimlarda oʻchirish uchun kombinatsiyalangan yoyni oʻchirish moslamalari — kamonli panjara bilan uyali kameralar ishlatiladi.
Oʻchirish toʻxtatuvchisining har bir versiyasi uchun cheklangan qisqa tutashuv oqimi mavjud boʻlib, u mashinaning ishdan chiqishiga olib kelmasligi kafolatlanadi. Bu oqimdan oshib ketish kontaktlarning yonishiga yoki payvandlanishiga olib kelishi mumkin. Masalan, 6-50 A ish oqimi boʻlgan maishiy avtomatik qurilmalarning mashhur seriyalarida, odatda, chegara oqimi 1000-10000 A ni tashkil qiladi.
Avtomatik tok oʻchirgʻichilari qoʻlda va dvigatelda, statsionar yoki tortib olinadigan dizaynda ishlab chiqariladi.
Avtomatik tok oʻchirgʻichisi haydovchisini yopish, avtomatik oʻchirish uchun ishlatiladi va qoʻlda toʻgʻridan -toʻgʻri harakat qilish va masofadan boshqarish (elektromagnit, pnevmatik va shunga oʻxshash) boʻlishi mumkin.
Avtomatik tok oʻchirgʻichilari uzilishlar deb ataladigan toʻgʻridan -toʻgʻri ishlaydigan oʻrni bor.
Ushbu qurilmaning asosiy maqsadi elektr qurilmalarda ortiqcha yuklanish va qisqa tutashuvlardan himoya funktsiyasini bajarishdir. Zamonaviy dunyoda qoldiq oqim toʻxtatuvchilari odamlar va texnik jihozlarni favqulodda oqimlardan qulay va ishonchli himoya qiladi. Avtomatik oʻchirgʻich elektr qurilmalarni kuzatish orqali muhim vaziyatlar va joriy darajalar haqida erta ogohlantirishni taʼminlaydi. Shunday qilib, zavod yoki fabrikalar ishi toxtab katta xarajatlarni ortirishni bartaraf etishi mumkin.
Avtomobil elektr tarmoqlarini me'yoridan ortiq yuklamalar va qisqa tutashuvlardan asrash uchun ularga saqlagichlar qo'yiladi. Dvigatelni ishga tushirish va o't oldirish tizimlaridan boshqa barcha zanjirlar saqlagichlar bilan himoyalanadi. Avtomobillarda asosan eruvchan va termobimetall saqlagichlar ishlatiladi.
Saqlagichlarni tanlashda ularning ta'sirlanish tezilgi, nominal va kritik toklarning nisbati hisobga olinadi. Saqlagichlarning asosiy tavsifnomasi - saqlagichning ta'sirlanish vaqtini yuklama tokiga bog'liqligidir. Agar saqlagichning ta'sirlanish vaqti, o'tkazgichning haroratini chegaraviy temperaturagacha ko'tarilish (qisqa tutashuv toki ta'sirida) vaqtidan kam bo'lsa, bunday saqlagich ushbu zanjirni ishonchli himoya qilinishini ta'minlaydi.
Eruvchan saqlagichlar yengil eruvchi metal yoki kesimi kichik bo'lgan qalaylangan mis simi qistirmaga ega. Nominal tok qiymati 50% oshganda eruvchan qistirma I minut davomida erib ketadi. Ishlatish quliay bo'lishi uchun eruvchan saqlagichlar uchta va undan ortiq saqlagichlarga ega bo'lgan bloklarga birlashtiriladi.
Termobimetall saqlagichlar. Avtomobillarda uzluksiz va bir marta ishlaydigan termobimelall saqlagichlar ishlatiladi. Bu turdagi saqlagichlar yuklama nominal qiymatidan 150% ga ortganda zanjirni uzadi. Saqlagich ta'sirlashish vaqti 20 s dan oshmaydi. Uzluksiz ishlaydigan bimetall saqlagichlar ko'proq yoritish va oynatozalagich zanjirlariga o’rnatiladi.
Saqlagich (8.4-rasm) himoya Zanjiriga chiqish joyi I orqali ulanadi. Kontakt plastinalar 2 bir-biridan qalin qog'oz 3 bilan izolatsiyalangan. Kontakt plastinkalarga o'rnatilgan kumush kontaktlar 4 elastik bimetall ptastina 5 ning tarangligi hisobig a tutashib turadi. Plastina 5 tayanch 7 dan plastmassa shaybalar 6 bilan ajratilgan.
Uziliksiz ishlaydigan saqlagichlarning ishlash printsipi quyidagicha. Tok nominal qiymat doirasida bo’lganda plastina 5 uncha qizimaydi va deyarii deformatsiyalanmaydi. Bu holda kontoktlar tutash bo'ladi. Zanjirdagi tok chega-
raviy qiymatdan oshganda bimetall plastina qizib deformatsiyalanadi va kontaklarni uzadi. Kontaktlar uzilgandan keyin bimetall plastinadan tok o'tmaydi va u soviydi. Natijada kontaktlar yana tutashadi. Kontaktlarni uzilib-tutashish jarayoni zanjirdagi tokning oshib ketishi sababi bartaraf qilinmagunicha uzluksiz davom etadi.
8.5-rasm. Bir marta ishlaydigan termobimetall saqiagichlar.
Bir marta ishlaydigan termobimetall saqlagichlar (8.5-rasm) ham himoya zanjiriga chiqish joyi I orqali ulanadi. Tok plastinalar 2, kontaktlar 3, 4, bimetall plastina 5 orqali o'tadi. Saqlagich qismlari plastmassa korpus 6 ga yig'iladi. Yuklama ortib ketganda yoki qisqa tutashuv bo’lganda plastina 5 qiziydi va teskari tomonga egilib kontaktlar 3, 4 ni uzadi. Plastina sovigandan keyin ham o'zining dastlabkl holariga qaytmaydi. Zanjirni ulash uchun tugma 7 ni qaytadan bosish kerak. Prujina 8 tugma 7 ni dastlabki holatiga qaytarish uchun xizmat qiladi. Uzilish tokining qiymati vint 9 yordamida rostlanadi. Bir marta ishlaydigan saqlagichlar chegaraviy tokning 5,10, 15, 20 A va undan ortiq qiymatlariga mo'ljallab chiqariladi.
O'fkazgichlar. Elektr energiyasini tok manbayidan iste'molchilarga uzatish uchun ishlatiladigan o'tkazgichlar avtomobilda vibratsiya, temperatura, neft mahsulotlarining doimiy ta'sirida ishlaydi. Shuning uchun ularga qo'yiladigan talablar ancha yuqori bo'ladi.
|
| |
