|
-mavzu:Avtomatikaning releli elementlari ishlashini tekshirish
|
| bet | 35/64 | | Sana | 21.09.2024 | | Hajmi | 6,71 Mb. | | #271854 |
Bog'liq robototexnika ma\'ruza matni toyyorlash15-mavzu:Avtomatikaning releli elementlari ishlashini tekshirish
Relelar xaqida umumiy tushunchalar
• Rele deb ma’lum bir kirish signali uzgarganda chikish signali sakrashsimon uzgaruvchi moslamaga aytiladi. Rele avtomatlashtirish tizimlarida eng kup
kullaniladigan boshkaruv elementlaridan biri xisoblanadi. Ta’sir kiladigan fizik
kattaliklariga karab ular elektrik, mexanik, magnit, issiklik, optik, radioaktiv,
akustik va kimeviy relelarga bo’linadi.
Ish printsipi bo‘yicha elektrik relelar uz navbatida quyidagi turlarga
bo’linadi
• Elektromagnit relelarida chulgamdan utayotgan tok ta’sirida magnit maydon xosil bo’lib yakorning va kontaktlarning xolati uzgartiriladi.
• Magnitoelektrik relelarda chulgam ramka kurinishida bajarilib uzgarmas magnit maydonida joylashtirilgan. Chulgamdan tok utayotganda ramka prujinani kuchini yengib xarakatga keladi va kontaktlarning xolatini uzgartiradi.
• Elektrodinamik rele ish printsipi bo‘yicha magnitoelektrik relega uxshash lekin undagi magnit maydoni maxsus uygotish chulgami bilan xosil etiladi.
Induktsion relening ish printsipi relening chulgami xosil kiladigan
uzgaruvchan magnit okimi va xarakatlanuvchan diskda xosil bo’ladigan tok
uzaro ta’siriga asoslangan.
Ferromagnit relelar magnit kattaliklari (magnit okimi, magnitmaydoni
kuchlanganligi) yoki ferrodinamik matirallarining magnit tavsifnomalari
uzgarilishi ta’sirida ishlaydi.
Elektron va ion relelari bevosita kuchlanish yoki tok kuchi natijasida
xosil bo’ladigan sakrashsimon uzgarishlar ta’sirida ishlaydi.
• Elektroissiklik relelari xarorat uzgarishi ta’sirida ishlaydi. Ularning ish
printsipi yukorida kurib chikilgan bimetallik va bilatomitrik datchiklarning ish
printsipiga uxshash bo’ladi.
• Rezonans relelari ish printsipi elektrik tebranish tizimlarda xosil bo’ladigan
rezonasga asoslangan
Relelarning yana bir muxim parametrlaridan biri ularning ishga tushish va
kuyib yuborish vaktlari xisoblanadi. Chulgamga kuchlanish berilganda u shu
vaktning uzida ishga tushmasdan, balki bir oz vaktdan keyin ishga tushadi,
ushbu vakt ishga tushish vakti deb ataladi. Kuchlanish chulgamidan
ajratilganda xam kuyib yuborish ma’lum bir vakt ichida amalga oshadi, bu vakt
esa kuyib yuborish vakti deyiladi.
|
| |
