Termodinamika birinchi qonunining tenglamasi

Download 191.58 Kb. Pdf ko'rish
bet	3/5
Sana	07.11.2022
Hajmi	191.58 Kb.
	#29276

1 2 3 4 5

Bog'liq
Fizika (1)

4. Termodinamika birinchi qonunining tenglamasi
Termodinamikaning 1-qonuni massa va energiya saqlanish va aylanish
qonunining issiqlik hodisalariga qo‘llanishining xususiy holidir. Chunki, energiya
bordan yo‘q bo‘lmaydi, yo‘qdan bor bo‘lmaydi, faqat bir turdan ikkinchi turga
aylanadi.
Har qanday termodinamik tizimning parametrlari shu tizimga tashqaridan
ma’lum miqdordagi q issiqlik miqdori kiritilganda (yoki chiqarilganda) o‘zgaradi.
Tizim muvozanat holatidan chiqadi yoki muvozanat holatiga qaytadi.
Demak, energiyaning saqlanish qonuni asosida termodinamikaning 1-
qonunini quyidagicha ta’riflash mumkin: tizimga uzatilgan issiqlik miqdori shu
tizim ichki energiyasining o‘zgarishiga va tashqi kuchlarga qarshi bajarilgan
foydali ishga sarflanadi. Aytib o‘tilganlarni quyidagi tenglama yordamida
ifodalash mumkin:
2
1
2
1
2
1
Q

U
(14)
Differentsial formada yozilgan shu munosabatning o‘zi quyidagi
ko‘rinishda bo‘ladi:
4-rasm.


d
dU
dQ
(15)
yoki
pd
du
dq
.
(16)
Bundan keyin tizimga beriladigan issiqlikni musbat (+), tizimdan olib
ketiladigan issiqlikni (-) manfiy deb hisoblashni shartlashib olamiz. Tegishlicha
tizim bajaradigan ishni musbat, tizim ustida bajariladigan ishni manfiy deb
shartlashib olamiz. Belgilar tizimini tanlash mutloq ixtiyoriydir: albatta, xuddi shu
yo‘sinda belgilarning teskari tizimini tanlash ham mumkin. Bunda faqat keyingi
barcha termodinamikaviy hisoblashlarda bir xillikka rioya qilishgina muhimdir.
(10), (12) termodinamika birinchi qonunining tenglamalarini va (15), (16)
tenglamalarni e’tiborga olib quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin:
m
p
d
dv
dT
c
Q
v
(17)
pdv
dT
с
dq
v
(18)

Download 191.58 Kb.

1 2 3 4 5

Download 191.58 Kb.

Pdf ko'rish