2-MA’RUZA
TEXNOLOGIK JARAYONLARNI BOSHQARISH DASTURIY
TA’MINOTINING XUSUSIYATLARI.
Oldingi mavzuda ko’rib o’tilganidek, dasturli boshqarish tizimlari o’zida
ko’plab vazifalarni mujassamlashtirganligi tufayli bu tizim tarkibiy elementlarini
biror xususiy hol uchun oddiy yoki murakkab deb baholash qiyin. Dasturli
boshqarish tizimlarining murakkablik darajasi qo’yiladigan
masalaga,
jarayonning oddiy yoki murakkab ekanligiga, qatnashuvchi
avtomatlashtirish
texnik vositalariga hamda boshqarish tizimi talablariga bog’liq. Deylik,
ko’rilayotgan boshqarish tizimi dasturli boshqarish tizimlariga toifasiga kirib,
murakkab struktura va boshqarish shart hamda talablariga ega. Bu holatda tizim
tarkibidagi dasturiy ta’minoti xususiyatlariga alohida e’tibor berib o’tilishi kerak.
Texnologik jarayonlarni boshqarish dasturiy ta’minotining
xususiyatlari
quyidagilar bo'lishi mumkin:
1.
Turli dasturiy muhitlar bilan integratsiyalanishi. Texnologik
boshqarish dasturiy ta’minoti, har xil texnologiyalar va tizimlarni
birlashtirish va ular orasida ma’lumot
almashishga imkon beruvchi
integratsiya muhitlarini ta’minlashi kerak. Bu xususiyat ma’lumot
almashish va dasturiy ta’minotlarning o’zaro bog’lanishni soddalashtiradi.
2.
Real vaqt rejimi. Tuzilayotgan dasturiy ta’minot texnologik jarayonlar
bilan o’zaro munosabatni, ya’ni boshqarish va nazorat qilishni real vaqtda
ta’minlashi kerak. Bu xususiyat boshqarish
tizimi tomonidan tezkor va
samarali qarorlar qabul qilishiga imkon beradi.
3.
Foydalanuvchi uchun qulay interfeys. Tuziladigan boshqarish dasturi va
inson-mashina interfeyslari texnologik jarayonni nazorat qiluvchi operator
yoki mas’ul xodim uchun tushunarli holatda bo’lishi kerak. Inson-mashina
interfeysining murakkabligi xodim tomonidan texnologik tizimning
tasodifiy ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin.
4.
Dasturiy ta’minotning modulliligi va moslashuvchanligi. Ishlab
chiqilgan dasturiy ta’minot loyihasi ekspluatatsiya davrida ham
o’zgarishlarga moslanadigan bo’lishi kerak. Dasturiy ta’minotning
modullilik xususiyati kelajakda ushbu dasturiy ta’minotga qo’shimcha
funksiyalar qo’shish
imkonini
beradi.
Dasturiy
ta’minotning
moslashuvchanligi esa tizim tarkibidagi qaysidir vazifalar o’zgarganida
dastur strukturasini o’zgartirish imkonini beradi.
5.
Texnologik jarayonlarni xavfsiz boshqarish. Tuziladigan boshqarish va
diagnostikalash dasturiy ta’minotida texnologik jarayon uchun favqulotda
himoyalash, tarmoq xavfsizligini ta’minlash kabi vazifalar mavjud bo’lishi
kerak.
6.
Ma’lumotlarni saqlash. Dasturiy ta’minot ma’lumotlar
bazasini
boshqarish tizimlari bilan integratsiyalangan bo’lishi kerak. Texnologik
jarayondagi o’lchanadigan ma’lumotlar va
boshqarish tizimi tomonidan
qabul qilinadigan har bir qarorlar real vaqt rejimida ma’lumotlar bazasida
saqlanishi va zarur vaqtda ushbu ma’lumotlarni tahlil qilish imkonini
berishi kerak.
Yuqorida keltirib o’tilgan xususiyatlar, texnologik jarayonlarni boshqarish
dasturlari uchun muhimdir, chunki ularni samarali boshqarish, monitoring qilish,
va ma'lumotlarni real vaqtda nazorat qilish imkon berishadi.
