13
13
5-§.
TRANSpORT VOSITALARINI
KONSTRUKSIYALASH VA MODELLASHTIRISH
Transport vositalarini texnik konstruksiyalash va modellashtirish jarayonida turli
texnologik operatsiyalar о‘zlashtiriladi; metallar va metallmas materiallarning har xil
turlari va
markazlari bilib olinadi; zamonaviy texnikaning haqiqiy namunalari tuzi-
lishi va ishlash tar tibi tushuniladi, amaliy ishlarni bajarish jarayonida bilimlar mus tah-
kamlanadi.
Ma’lumki, amaliy mashg‘ulotlarda texnik konstruksiyalash va model
lashtirish ha-
qiqiy mashina, mexanizm, asboblarning faqatgina kich ray tirilgan nusxasini yasash
emas, balki ijodiy faoliyat asosida tex nik modellarning konstruksiyasini ham, ishlash
tartibini
ham ancha sodda lashgan, lekin ularga о‘xshashlikni saqlagan namunalarini
yaratishdir.
Texnik modellashtirishga kirishishdan oldin “konstruksiya”, “mo del” va “maket”
tushunchalarining farqini aniq bilib olish zarur.
Konstruksiya
– har qanday obyektning qismlari, tuzilishi.
Model
– namuna, me’yor ma’nosini anglatadi. U haqiqiy obyekt ning yoki undagi
asosiy uzellarning nusxasidir. Shuningdek, u haqiqiy obyektga mos bо‘lishi ham kerak.
Masalan: avtomobil modeli.
Maket
– obyektning konstruksiyasini yaqqolroq tasavvur
etish im ko nini beradigan
umumiy hajmli tasvirdir. Masalan: binolar, in shoot lar va boshqalarning maketlari shular
jumlasiga kiradi.
Texnik konstruksiyalash va modellashtirish mashinalar hamda me xanizmlarni
ya ra tish jarayoni bilan, detallarni tayyorlash va buyum larni yig‘ishning zamonaviy
texnologiyasi bilan yaqindan tanishish imkoniyatini yaratadi (2-rasm, a).
2-rasm, а.
Yengil avtomobil konstruksiyasi:
1 – avto matik boshqarila digan rul; 2 – tormoz
kuchaytirish moslamasi; 3 – amor tizatorlar; 4 – bosh qarish uskunalari; 5 – piyoda larga qarshi
ogohlan tiruvchi tormoz tizimi; 6 – oldingi most (ko‘prik); 7 – disk tormozi supporti birikmasi;
8 – tor moz pedali; 9 – shinalar; 10 – qotish ma g‘ildiraklar; 11 – orqa most (ko‘prik).
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
14
14
Modellashtirish
insonning tashqi va ichki dunyosi,
materiallar xusu siyatlari,
atrof dagi muhit sharoitlarini e’tiborga olgan holda, yangi model yaratishning ijodiy
jarayonini anglatadi.
Modellashtirishda buyumning shakli va tuzilishi, ranglari о‘zga ri shi mumkin.
Tay yor bazaviy model yoki uning chizmasi bо‘yicha buyum ning konstruktiv asosi
yorda mida yangi model chizmasini va namu nasini
tayyorlash jarayoni
