• M a s al an i n g
  • 1 - r a s m .
  • T ad q i q o t
  • 2 - r a s m . Z a r ra c h an i n g
  • Texnologiyalar: muammolar, yechimlar va istiqbollar mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani maqolalari to




    Download 14.73 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet210/490
    Sana26.02.2024
    Hajmi14.73 Mb.
    #162524
    1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   490
    Bog'liq
    QarMII. KONFERENSIYA-2023
    6-ona-tili-2-chorak, 3-mavzu, 905, 3- mavzu..., 8-amaliy mashg\'ulot, 3-синтез серных свяжущих на основе местного сырья, десертатсия, 3 laboratoriya Jadvala redaktorlardan iqtisodiy masalalarni yechish (2), 6-laboratoriya (3), 14-Amaliy mashgulot, ADSORBSIYA, eyuf ariza namuna, falsafa2, Donayeva Bibisoira, 1234
    K al i t s о ‘z l a r :  p l ug , k or pu s , a g‘ da r gi c h , r o t o r , p al ax s a, r ot o r ni ng
    a y l ani s hl ar s o ni . 
     
    K i ri s h . Qi s hl o q  xo‘ j a l i k  m a sh i n a l a ri ni n g  h o zi r gi   z a m o n  r i vo j l a ni s h   
    d a v ri d a  t r a kt or  gi d r ot i zi m i d a n  y o ki  q u vv a t  ol i s h  v a l i da n  e n e rg i y a   ol i b 
    y e r g a  i s hl o v  b e ru vc h i  f a ol  o r g an l i  p l u g d a rn i  qo ‘ l l as h  xa r  t o m o nl a m a  k at
    t a  a h am i y a t g a  e g a [ 1 ] .
    B i r q at o r  t a d qi qo t ch i l a r  t om on i d a n  ol i b  bo r i l g an i l m i y  i zl a ni s h l a r[ 2 ] 
    n a t i j as i g a  k ur a  t upr o q q a  as o s i y  i sh l ov  be r i s hd a  en e r gi ya  s a r fi ni  k am a yt i r
    i s h g a  p l u g  k o rp us i  b i l a n  u z at m al i  r ot o rn i  m uj as s am l as ht i ri s h  (b i rl as ht i ri s
    h )  o rq a l i   e ri s h i s h  m um ki n.
    M a s al an i n g  q о ‘ yi l i s h i  v a  t ad q i q o t  u s u l i .  K om bi n at s i y al a s h g a n  pl u
    g l a rd a  t up r oq  p al ax s a s i  p a r ch a l a n g and a n   k e yi n  ay l an a yo t g an  r ot o rg a  u z at
    i l i b,
    r o t o r ni ng  r a di u s i g a  p e r p e nd i k ul y a r  c hi z i ql i  t e zl i k  y o ‘n a l i s hi  h a r ak at i g a  e
    g a  bo ‘l a di  v a  ro t or  pi c ho ql a r  i bi l a n   h a y d al g an  d a l a yu za s i  t o m o ng a  i r g ‘
    i t i l a di  v a   do ‘ n gl i kl a r  o ra s i d ag i  c hu qu rc h a l a rn i  k o ‘m i b   t ek i s l ay di 
    ( 1 - r a s m ) .  


    216 

    1 - r a s m .  K om b i n at s i y a l a sh g an  p l u g  rot o r i  b i l an  i r g ‘i ti l ga n  tu p r oq   
    bo‘lakchalari  uchish  trayektoriyasi 
    B un d a  d a l a y u z as i n i ng  t e ki sl a ng a nl i gi  t up r oq   bo ‘ l ak c h al a r i ni ng  yo yi
    l i s h  yo ‘l a k c h as i g a  b o g ‘l i q  bo ‘ l ad i  v a   i rg ‘ i t i l i s h  u z oq l i g i  L g a t up r oq 
    z a r r a c h a l ar ni n g  p a rus l i l i gi ,h a vo  m u hi t i ni n g  h ol a t i  k ab i  fi zi k  om i l l a r   t a ʻs i r
    ko‘rsatadi. 
    T ad q i q o t  n a ti j al a ri  v a  u l a rn i n g  m u h ok am a s i  M u hi t da  h a r a k at l a n
    a y o t g a n  m
    k
    m as s al i  za r r a c h ag a   i k ki t a  ku c h  t a ’ s i r  qi l adi  ( 2 r as m ): 
    og‘irlik  kuchi  G
    k
    = m
    k
    g v a  z a r r a c h an i ng  h a r a k at  yo ‘ n al i s h i g a  q a r am a  q a rs
    h i   t om on g a  y un a l i b ,  t r a y ek t o r i y a si g a  t o ‘g ‘ ri  c hi zi ql i  u ri nm a  ko ‘ ri ni s h i d a
    m u hi t   q a r s h i l i gi  R
    v
    .  
    H a v o  m uh i t i ni ng  qa r s hi l i k  k u chi  z a r ra c h a ni n g   k es i m y  uz a s i g a   v a u
    n i ng   h a r ak a t  t e zl i gi  k v ad r at i g a  t o‘ g ‘ ri  p ro po r s i on a l  [3 ]  y a ’ ni :
    2
    к
    c
    в
    F
    в
    V
    F
    g
    k
    P

    =
    , (1) 
    b u nd a :
    V
    k
     
    – 
    u ch a y ot ga n   
    za r r a c h a   
    t e z l i gi , 
    m / s ;  


    v
    – 
    m u hi t d ag i   h a vo ni n g   zi c hl i gi ,   kg / m
    3
    g – e rk i n   t us hi s h   t ez l a ni s h i , m / s
    2
    F
    c
    – 
    z a r r a ch a ni ng   
    k es i m y   
    u z as i ,
    m
    2
     

    k
    F
    – 
    z a r r a c h a   f o rm a s i ni ng  y u z as i  bo ‘ yi ch a  k a r s hi l i k  k o ef f i t s i ye n t i .
    T u p ro q  b o ‘l a k ch a l ar i ni ng   h a r ak a t i ni  bi t t a   t e ki s l i k d a  d e b  q ab ul  qi l am
    i z . Z a r r a ch a  h a r a k at i ni ng  d i ff e r e ns i al  t e n g l a m as i  q u yi d ag i c h a  b o ‘l a di :
    ,
    "
    ;
    "
    ву
    к
    вх
    P
    G
    my
    P
    mx
    +

    =

    =
    (2) 
    bunda: Rvx va Rvu– koordinatalar o‘qida havoning qarshilik kuchi proyeksiyalarix” va
    u” – vertikal va gorrizontal yo‘nalishlarda zarrachaning tezlanishi. 


    217 
    2 - r a s m .
    Z a r ra c h an i n g  h a v od a   u ch i b   k e t ay o tga n  vaq t i d a  u n ga  ta ’ s i r   e t u v
    c h i  k u ch l a r   s x em as i
     
    Og‘irlik  kuchi va  muhit  qarshilik  kuchi P
    v
      n i  j o yi ga  q o ‘y i b  q u
    y i d agi   i fo d a g a  eg a   b o ‘l am i z:
    ,
    sin
    "
    ;
    cos
    "
    2
    2
    i
    к
    c
    в
    F
    i
    к
    c
    в
    F
    V
    F
    mg
    k
    g
    y
    V
    F
    mg
    k
    x




    +

    =

    =
    (3) 
    b u nd a  α
    i
    –   tezlik  vektorining   OX   o‘qiga  nisbatan  og‘ish  burchagi. 
    k
    F


    v
    , F
    s
     va l a r n i  d oi m i yl i gi ni   h i s obg a  ol s ak  
    mg
    F
    k
    c
    в
    F

      i f o d as i ni  k
    n
    – 
    p a r u s l i l i k   k o e f fi t s i ye n t  i d e b  q a b ul  qi l a m i z.
    B un d a:
    .
    sin
    "
    ;
    cos
    "
    2
    2
    i
    к
    п
    i
    к
    п
    V
    k
    g
    y
    V
    k
    x


    +

    =

    =
    (4) 
    U s hb u  t e n gl am a ni  s o dd a l as ht i r i s h  u c hu n  α
    i
    = 0  d eb  q ab u l  qi l am i z. 
    B un i n g  s ab a bi  b i ri n c h i d a n  r ot or ni n g  i sh c hi  o r g an l a r  i t up r o q  z a r r al a ri ni  s
    h u dg o rl a n ay ot g an  da l a  y u z asi g a  ni sb a t a n  u n ch a  k a t t a  bo‘ l m ag a n  b a l an dl i
    h
    n
    1 3 -1 5 s m d a i r g ‘i t a di , i kk i n c hi d an A . A. K uk i b ny m a ʻl um ot l a ri g a ko ‘ r a
    αi burchagi keltirilayotgan sharoit uchun 7 -90 dan oshmaydi [4].
    cos90 = 0.9877 bo‘lganligi uchun uni 1 ga teng deb qabul qilamiz.
    U n d a  za r r a c h an i  OX o ‘q i g a  n i s b at a n  p r o y ek s i y as i ni n g  ha r a k a t  t en gl
    a m a s i   q uyi d a gi  ko ‘r i ni s h d a  bo ‘l a di :
    .
    "
    2
    к
    п
    V
    k
    x

    =
    (5) 
    In t e g r a l l as h d an   a v va l   o ‘ z g ar u v ch i l a rn i n g  j o yl a ri ni  al m a s ht i r am i z
    .
    2
    к
    п
    кx
    V
    k
    dt
    dV

    =
    (6) 
    O‘zgaruvchilarni   ajratib  tenglamani  integrallaymiz: 
    .
    1
    1
    C
    t
    k
    V
    п
    кx
    +
    =
    (7) 


    218 
    t=0   va V
    k
    =V
    a
      b o s h l an g ‘i c h  s h ar t l a r g a  as o s an  i nt e gr a l l a s h  d o i m i ys i n i   
    a n i ql ay m i z :
    ,
    1
    1
    а
    V
    =
    (8) 
    b u nd a  V
    a
    t u p r oq  za r r a c h a s i ni ng   r ot o rd a n  u ch i b  c hi qi s h da g i   b o s h l an g ‘i c h   
    t e z l i gi , m / s . S
    1
    n i   t e ngl a m ag a  q o ‘y i b  q uy i d a gi  i fo d an i  ol a m i z:  
    .
    1
    1
    "
    а
    п
    кx
    V
    t
    k
    х
    V
    +
    =
    =
    (9) 
    T u p ro q  z ar r a c h al a ri n i ng  i r g ‘i t i l i s h   u zoq l i gi ni  a ni ql as h  u ch u n  o ‘ z g ar
    u v c hi l a r ni  ol di n d an  a j r a t i b  y u qo ri d a gi  t en gl a m ani   i nt e gr a l l ay m i z:
    .
    1
    а
    п
    V
    t
    k
    dt

    +
    =
    (10) 
    2
    ln
    1
    ln
    1
    C
    V
    t
    k
    k
    х
    а
    п
    п

    


    


    +
    =
    . (11) 
      0   va  0   b o ‘ l g a n d a:
    а
    п
    V
    k
    C
    1
    ln
    1
    ln
    2
    =
    . (12) 
    S
    2
      n i  yu qo r i d a g  i t en g l am ag a  q o ‘y i b  qu y i d a gi ni   ol am i z:
    (
    )
    1
    ln
    1
    +
    =
    t
    V
    k
    k
    х
    а
    п
    п
    . (13) 
    V a q t  t n i   t o pi s h  u c h un  o ‘ zg a r uv c hi l a r n i  aj r at i b  z a r r a c ha n i ng   h a ra k
    a t  t en gl a m as i n i OY o ‘ qi d ag i  p r oy e ks i y a s i ni  i n t eg r a l l aym i z:
    y
    ´
    = - gt+C
    3
    (14)
     
    t = 0  va y
    ´
    = 0  b o ‘l g an d a  C
    3
    = 0   b o ‘l a di .
    B un d a:
    y
    ´
    = - gt(15) 
    Natijada: 
    4
    2
    2
    C
    gt
    y
    +

    =
    (16)
    t = 0, y = h, S

    = h
    n
      bo‘lganda: 
    п
    h
    gt
    y
    +

    =
    2
    2
    (17) 
    B u t en gl a m ad a n  y=0.b o ‘l g a nd a  z a r r a c h a   d a l a  y u z as i g a   b or i b  t us hg a n 
    m om e nt d ag i   v aq t n i   t op a m i z ,  bu n da  
    2
    2
    gt
    h
    п
    =
      v a   z a r r a c h an i n g   u chi s h   v aqt i :
    g
    h
    t
    п
    2
    =
    (18) 
    .
    ln
    1
    ln
    1
    2
    C
    V
    t
    k
    k
    x
    а
    n
    n

    


    


    +
    =
    (19)


    219 
    T e n gl a m ag a – v aq t n i q o ‘y i b ko m b i na t s i y al a s h g an pl ug k o rp u s i ni n g
    rotori bilan irg‘itilayotgan tuproq bo‘lakchalarini maksimal uchish
    u z o ql i gi ni ani ql o v ch i qu yi d ag i t e ng l am a s i ni k el t i ri b c hi q a r a m i z:
    ,
    1
    2
    ln
    1
    max








    +
    =
    g
    h
    V
    k
    k
    x
    п
    а
    n
    n
    (20) 
    b u nd a  k
    n
    –paruslilik  koeffitsiyenti;V
    a
    – zarrachalarni irg‘itilishini boshlang‘ich
    t e z l i gi , m / s ; h p = H p - a s h – rot o r t i s h i ni d a l a yu za s i d a n j o yl a s h i s h
    b a l an dl i g i , m ; H p – r ot o r t i s hi ni eg a t t u bi d a n j o yl as hi s h b al a n dl i gi , m ;
    a s h – s h ud go r l as h c h u qu r l i gi , m .
    ( 2 0 )t e ng l am a  t a hl i l i n i ng  k o ‘ rs a t i s hi c h a, z a r r a c h a l ar ni n g i r g‘i t i l i s h
    b a l an dl i g i va t e zl i g i o rt i s h i h am d a ro t or ni n g i s h c hi e l em e nt l a ri
    irg‘itayotgan palaxsaning paruslilik koeffitsiyenti kamayishi bilan uchish
    u z o ql i gi o rt a r e k a n.

    Download 14.73 Mb.
    1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   490




    Download 14.73 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Texnologiyalar: muammolar, yechimlar va istiqbollar mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani maqolalari to

    Download 14.73 Mb.
    Pdf ko'rish