Texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

 
 
Xulosa 
Interfeysni Optimallashtirish: Foydalanuvchi interfeyslarini loyihalashda ko'p 
variantlarni taklif etish o'rniga ko'proq intuitiv va qullab-quvvatlovchi tizim 
yaratiladi. 
Foydalanuvchi Tajribasini Yaxshilash: Foydalanuvchi samaradorligini, qoniqishini 
va UXni umumiy yaxshilash uchun Hick qonuniga asoslanib dizayn qarorlari qabul 
qilinadi. 
Hick qonunidan foydalanish, ayniqsa murakkab tizimlarni loyihalashda va keng 
spektrli foydalanuvchi bazasiga ega bo'lgan mahsulotlarni ishlab chiqarishda 
ahamiyatli bo'lib, maqsad foydalanuvchi qarorlarini oson va samarali qilishdir. 

Amaliy mashg`ulot № 5. 
Fitts qonuni.
Ishning maqsadi:
1. Fitts qonunini o'rganish. 
2. Fitts qonuniga misollar keltirish. 
3. Fitts qonunini amalda qo'llash. 
4. Nazariy ma'lumotlar. 
Fitts qonuni. 
Fitts qonuni - bu yaratuvchisi nomi bilan nomlangan bo`lib, maqsadga fazoviy masofa va 
unga qarab harakatlanish tezligi o'rtasidagi bog'liqlikdir.
Pol Fitts 1954 yilda qonunni shunday shakllantirgan: ob'ektga joylashish uchun vaqt bu 
elementgacha bo'lgan masofa va uning o'lchamiga bog'liqdir. Boshqacha qilib aytganda, maqsad 
sub'ektdan qanchalik uzoq bo'lsa, unga erishish uchun ko'proq vaqt kerak bo'ladi va shunga ko'ra, 
bu ko'proq tuzatishni talab qiladi. Natijada, tuzatishni o'zi amalga oshirishga ko'proq vaqt 
sarflanadi. 
Amalda, Fitts qonunini nikotin giyohvandligi bilan og'rigan odam misolida namoyish etish 
mumkin. Mutaxassislar unga sigaretani uyda saqlamaslikni maslahat berishadi. Agar u tunda 
chekishni xohlasa, u holda tanlov oldidan o'tishi kerak bo'ladi: xohishini engish yoki qorong'u 
ko'chada joylashgan va shubhali shaxslar bilan uchrashuvga aylanish tahdidi bo'lgan do'konga 
borish. Maqsad (sigaretalar) bu holda juda uzoqdir, unga erishish bosqichlarini tahlil qilish, 
ehtimol, odamni uyda qolishga majbur qiladigan tuzatishlarni kiritishga olib keladi. 
Fitts qonuni nafaqat gestalt psixologiyasida mashhur: hozirgi kunda veb-sayt dizaynida 
keng qo'llaniladi. Bu erda qonun saytda joylashgan tugmachalarning ko'rinishiga ta'sir qiladi: eng 
zarur bo'lganlari erkin bo'lishi kerak (foydalanuvchi ularni topishni kutadigan joyda va vizual 
idrok etish uchun etarlicha katta). 
• Fitts qonuni shuni ko'rsatadiki, ob'ekt joriy kursor pozitsiyasidan qanchalik uzoq bo'lsa 
yoki ob'ekt qancha kichik bo'lsa, unga kursorni olib o'tish uchun shuncha vaqt kerak bo'ladi. 
S - kursorning harakat chizig'i bo'ylab ob'ektning kattaligi, D - kursorning boshlang'ich 
pozitsiyasidan maqsad ob'ektning eng yaqin nuqtasiga (masofa) masofa. 
Illyustratsiya: 
Keyin Fitts qonuni quyidagicha tuzilgan: 
kursorni ob'ektga ko'chirish vaqti (ms) = a+b*log
2
(D/S+1) (6) 
A va b konstantalari empirik ravishda inson faoliyati parametrlariga muvofiq o'rnatiladi. 
Taxminiy hisob-kitoblar uchun Raskin quyidagi qiymatlarni taklif qiladi: : a=50, b=150. 
• Fitts qonuni, masalan, nima uchun kursorni Apple Macintosh (1-rasm) uslubidagi 
menyuga ko'chirish Microsoft Windows (2-rasm) uslubidagi menyuga o'tishdan ancha tezroq 
bo'lishini tushuntiradi. 
Maqsad 
S 
S 
D 
Kursorning boshlang'ich 
pozitsiyasi 

1-rasm. Macintosh menyusi to'g'ridan-to'g'ri ekranning yuqori qismida joylashgan. 
Menyu satrining kengligi yuqori qismida cheklanmagan. Kursorni menyu satrining pastki 
chegarasidan yuqoriga ko'tarish kifoya 
2-rasm. Windows menyusi ekranning yuqori qismida joylashgan. Kursorni menyu 
satrining kengligiga mos ravishda aniqroq joylashtirish kerak 
Windows-dagi menyuning S o'lchami 0,5 - 0,8 mm ni tashkil etadi va shu qatorda pastki 
menyuni ochish uchun HUV kursori joylashtirilishi kerak. Macintosh-da menyuning pastki 
qismigacha bo'lgan masofani bosib o'tish kifoya; xohlagancha yuqoriga ko'tarilishingiz mumkin 
("cheksiz katta element") - kursor baribir ekran chegarasida to'xtaydi. 
Raskinning kitobida keltirilgan hisoblash natijalari va eksperimental ma'lumotlar bir-biriga 
mos keladi: o'rtacha hisobda Apple menyusini ochish uchun foydalanuvchiga 0,6 soniya, Windows 
menyusini ochish uchun 1 soniyadan ko'proq vaqt kerak bo'ladi. Ushbu tahlil nima uchun 
Macintosh menyularni ekranning chetiga ataylab joylashtirish uchun yaratilganligini tushuntiradi. 
• Fitts qonuni ikkita optimallashtirish strategiyasini taklif qiladi: 
- moslamalarni bir-biriga yaqinroq joylashtirish; 
- uzoqdagi narsalarni kattalashtirish. 
Ushbu strategiyalarni amalga oshirish har xil, ammo juda sodda va samarali. 
•• Faqat bitta yo'nalishda tebranadigan standart menyulardan farqli o'laroq, siz "qopqoq 
menyusi" ni ikki yo'nalishda ham ochishingiz mumkin. Bunday holda, sichqoncha tomonidan 
maqsadli ob'ektga etib boradigan o'rtacha masofa ikki baravar kamayadi. 
Bunday menyularni amalga oshirish bo'yicha tadqiqotlar keng ko'lamli bo'lib, ular 
(menyular) uzoq vaqt oldin standartlashtirilishi mumkin edi. 
•• Uzoqdagi narsalarni kattalashtirish mumkin
Ushbu parametr ko'rsatkichni menyu punktining markazidan bo'shatmaydigan yopishqoq 
chegaralar yordamida yaxshilanishi mumkin (4-rasmda bu chegaralar qora qalin chiziqlar bilan 
ko'rsatilgan). 
•• Siz menyu elementlarini ko'rsatgichning joriy holatidan teng masofada joylashtirishingiz 
mumkin ("atrofida"). O'rtacha namuna olish vaqti qisqartirilgan bunday faraziy menyuning bir 
varianti rasmda keltirilgan 
Xulosa 
Fitts' qonuni - bu inson-kompyuter interfeysining ergonomikasini tushunishda foydalaniladigan 
muhim tamoyilllardan biridir. Psixolog Paul Fitts 1954 yilda kiritgan bu qonun, foydalanuvchi 
tomonidan bir nechta grafik interfeys elementlari orasida ko'rsatkich (masalan, kompyuter 
sichqonchasini ishlatganda) harakatini o'rganadi. Ushbu qonun bir narsaga ishora qilish yoki tugmani 
bosish uchun sarflanadigan vaqt va harakatni ularning o'lchamlari va foydalanuvchidan masofalariga 
bog'laydi. 
Fitts' qonuni quyidagicha ifodalanishi mumkin: 

Download 0,77 Mb.