Texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

25 
9 
Resurs statistikasi; Tuzatish 
10 Resurs statistikasi; O’chirish
11 Foydalanuvchi statistikasi; Tuzatish 
11 Foydalanuvchi statistikasi; O’chirish 
Resurs (IN, sana, parol) 
Murojaat (TN, ism, parol, sana, IN) 
13 Resurs statistikasi; Tuzatish 
14 Foydalanuvchi statistikasi; O’chirish
15 Resurs statistikasi; O’chirish 
 
Nazorat savollari: 
1. Konstruktor nima? 
2. Konstruktor nima uchun tipsiz e’lon qilinadi? 
3. Konstruktorni yaratishni necha xil usulini bilasiz? 
4. Destruktor nima? 
5. Konstruktorni destruktordan nima ajratib turadi? 
Tajriba ishi №5 
Mavzu: Microsoft Visual C++ da sinflardagi ma’lumotlarni himoyalash 
inkapsulyatsiya 
Ishni bajarishdan maqsad: Visual Studio 2012 muhitida C++ dasturlash tilida 
inkapsulyatsiyani qo’llashni o’rganish. 
Nazariy qism: 
Inkapsulyatsiya 
Agarda muhandis ishlab chiqarish jarayonida rezistorni qo’llasa, u buni 
yangidan ixtiro qilmaydi, omborga (magazinga) borib mos parametrlarga muvofiq 
kerakli detalni tanlaydi. Bu holda muhandis joriy rezistor qanday tuzilganligiga 
e’tiborini qaratmaydi, rezistor faqatgina zavod xarakteristikalariga muvofiq ishlasa 
etarlidir. Aynan shu tashqi konstruktsiyada qo’llaniladigan yashirinlik yoki obyektni 
yashirinligi yoki avtonomligi xossasi inkapsulyatsiya deyiladi. 
Inkapsulyatsiya yordamida berilganlarni yashirish ta’minlanadi. Bu juda yaxshi 
xarakteristika bo’lib foydalanuvchi o’zi ishlatayotgan obyektning ichki ishlari haqida 

26 
umuman o’ylamaydi. Haqiqatan ham, xolodilnikni ishlatishda refrijektorni ishlash 
tamoyilini bilish shart emas. Yaxshi ishlab chiqilgan dastur obyektini qo’llashda 
uning ichki o’zgaruvchilarining o’zaro munosabati haqida qayg’urish zarur emas. 
Yana bir marta takrorlash joizki, rezistorni samarali qo’llash uchun uning 
ishlash tamoyili va ichki qurilmalari haqidagi ma’lumotlarni bilish umuman shart 
emas. Rezistorning barcha xususiyatlari inkapsulyatsiya qilingan, ya’ni yashirilgan. 
Rezistor faqatgina o’z funksiyasini bajarishi etarlidir.
C++ 
tilida 
inkapsulyatsiya 
tamoyili 
sinf 
deb 
ataluvchi 
nostandart 
tiplarni(foydalanuvchi tiplarini) hosil qilish orqali himoya qilinadi. 
Sinflar qanday tuzilishga ega ekanligi bilan keyinroq tanishib chiqamiz. 
To’g’ri aniqlangan sinf obyektini butun dasturiy modul sifatida ishlatish 
mumkin. Haqiqiy sinfning barcha ichki ishlari yashirin bo’lishi lozim. To’g’ri 
aniqlangan sinfning foydalanuvchilari uning qanday ishlashini bilishi shart emas, ular 
sinf qanday vazifani bajarishini bilsalar etarlidir.
Sinf elementini e’lon qilishda bir nechta kalit so’zlardan foydalaniladi: public, 

Download 5,48 Mb.