|
Xo’jalik yuritish samaradorligining mezon va ko’rsatkichlari
|
| bet | 52/130 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 0,55 Mb. | | #157900 |
Bog'liq The economy of enterpriseXo’jalik yuritish samaradorligining mezon va ko’rsatkichlari
Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish – korxona rahbariyatining doimiy vazifasidir. Bu vazifani echish amaliyotda quyidagi omillar bilan bog’liq bo’ladi:
bozor talablariga javob beruvchi yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishda eng kam xarajatlar bilan ishlab chiqarishning maksimal hajmini ta’minlovchi, optimal ishlab chiqarish jarayonini tanlash;
iste’molchilar talabini qondirishga yo’naltirilgan mahsulotni sotish va yuqori daromad (foyda) olish;
aylanma vositalarni tejash imkoniyatini yaratuvchi optimal ishlab chiqarish zahiralarini yaratish.
Xo’jalik samaradorligini oshirish omillarining yuqorida sanab o’tilgan har biri, faoliyat yuritishning turli shakl va ko’rinishlari yordamida, ishlab chiqarish samaradorligi asosida yotuvchi xarajatlar va resurslarning o’zaro aloqasini inobatga olgan holda amalga oshiriladi (6.1.-jadval).
6.1 - jadval
Mahsulot ishlab chiqarish va uni sotishdagi xarajatlar va resurlarning o’zaro aloqasi
Moddiy va buyumlashgan shaklda
|
Pul shaklida
|
Resurslar
|
Xarajatlar
|
Resurslar
|
xarajatlar
|
Ishchi kuchi soni
|
Mehnat (sifat va miqdor)
|
Mehnat haqi fondi
|
To’langan oylik miqdori, jumladan, mukofot va
qo’shimchalar
|
Bino, inshoot, mashina va uskunalar (mehnat qurollari)
|
Mehnat qurollarining eskirishi
|
Asosiy kapital
|
Amortizatsiya ajratmalar
|
Mehnat predmetlari
|
Iste’mol, talab, materiallar, yoqilg’i, energiya va
hokazo
|
Aylanma kapital
|
Sarflangan xom ashyo, material va hokazolar
qiymati
|
Tayyor mahsulot
|
Dizayn, reklama,
qadoqlash, tovar yo’qotishlari
|
Muomala fondlari
|
Qo’shimcha xarajatlar (qiymat)
|
-
|
-
|
Pul
mablag’lari
|
Kredit uchun foiz
|
Xo’jalik samaradorligini baholash, korxonada foydalaniladigan resurs turlari bo’yicha amalga oshirilishi va miqdor jihatidan o’lchanishi mumkin. Masalan, ishchi kuchidan foydalanish samaradorligini mehnat unumdorligi va mahsulotnig mehnat sig’imi ko’rsatkichlari yordamida quyidagi formula asosida baholash mumkin:
ПТ Q
Ч
Bu erda:
PT - mehnat unumdorligi;
Q - mahsulot hajmi qiymat ko’rinishida; Ch - ishlovchilar (ishchilar) soni.
Mahsulotning mehnat sig’imi mehnat unumdorligiga teskari kattalik bo’lib, sarflangan mehnat miqdorining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida aniqlanadi:
Т Ч
Q
|
| |
