O'ZBЕKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI TOSHKЕNT AXBOROT TЕXNOLOGIYALARI UNIVЕRSITЕTI
“Tizimlar va signallarni qayta ishlash” fanidan
2-Topshiriq ishi
Bajardi:213-18-guruh talabasi
Salomov Nurbek
Toshkent 2020
Signal energiyasi hisoblash orqali qanaqa signallarga raqamli ishlov berishning amaliy masalalarini yechish mumkin? Har bir masalani tushuntiring.
Noldan o‘tuvchi nuqtalar soni (Zero crossing rate(ZCR)) algortimi
yordamida qanday signallar bilan bog‘liq amaliy masalalarni yechish mumkin.
Ushbu siz keltirigan masalalarni yechishda ZCR ning rolini tushuntiring.
Segmentlash, freymlash, energiya va ZCR lar asosida audio signalni segmentlang.
Javoblar:
Nutq signalining qisqa vaqtli energiyasi va noldan o‘tuvchi nuqtalar soni nutq signalining asosiy parametrlari sanaladi.Bizga ma'lumki nutq signalining
parametrlari qoida bo‘yicha vaqt o‘tishi bilan tez o‘zgaradi, shuning uchun ham nutq signalini bir-birining ustiga tushmaydigan uzunligi 10-30 ms uzunligida fragmentlarga ajartib ishlov berish odatiy holdir. Nutq signali ushbu oraliqda stasionar holatda deb faraz qilsak, unda nutq signalining qisqa vaqtli energiyasini hisoblash orqali nutq signalidagi jimlik sohalarini olib tashlanadi. Ushbu masalani yechish algoritmi quyidagi bosqichlardan iborat:
Kiruvchi signal fragmentlarga ajratiladi. Bunda va bundan keyin jarayonlarda fragment 256 ta nutq signalining qiymatlaridan iborat ketma-ketliklar tushiniladi.
Qisqa vaqtli energiya qiymati hisoblanadi (fragmentdagi signal qiymatlarining kvadratlar yig‘indisi).
= ∑ 2
=1
Bo‘sag‘a qiymatlarini o‘rnatish ` (adaptiv algoritm bo‘yicha).
Shart bajarilishini tekshirish < ` ?: agar shart bajarilsa “ha” – n-fragment jimlik uchastkaga tegishli hisoblanadi va 2-qadamga o‘tiladi; shart bajarilmasa “yo‘q” - n-fragment foydali signal uchastkaga tegishli hisoblanadi.
Noldan o‘tuvchi nuqtalar soni. Diskret vaqtda signallarga ishlov berishda, signalning ikkita ketma-ket qiymatida turli ishoralar mavjud bo‘lsa, noldan o‘tish sodir bo‘lgan deb tushuniladi. Signalda noldan o‘tish chastotasi uning spektral xususiyatlarining eng oddiy belgisi bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Bu qisqa polosali
signallar uchun to‘g‘ri keladi. Misol uchun chastotasi bilan olingan chastotali sinusoidal signal davri uchun qiymatlarga ega. Har bir shakllanish nutq signalining vokallashgan fragmentlarining energiyasi 3 kGs dan past chastotalarda jamlanganligini anglatadi. Bu qo‘zg‘alish signalining spektrini pasayishi bilan bog‘liq, ammo vokallashmagan fragmentlar uchun energiyaning katta qismi yuqori chastotali sohada yotadi. Yuqori chastotalarda noldan kesib o‘tishlarning soni ko‘p buladi, pastlarida esa kam buladi. Shu sababli noldan kesib o‘tuvchi nuqtalar soni va chastotalar bo‘yicha energiya taqsimoti o‘rtasida qat'iy bog‘liqlik mavjud. Noldan kesib o‘tmaganlarning katta soni vokallashmagan fragmentlarga mos keladi va kichik soni esa vokallashgan nutq segmentlariga mos keladi deb hisoblash o‘rinli.
Nutq signalining noldan o‘tuvchi nuqtalar soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
Bu yerda:
Segmentlash:
L=numel(data)
Ts=1/fs;
sec1=1:fs;
secq=fix(3*fs/4);
seg=zeros(fs,fix(L/fs));
for k=1:fix(L/fs)
seg(:,k)=data(sec1+secq*(k-1));
end
Zero crossing rate:
zcr=sum(abs(diff(data>0)))
| 