15.3-rasm.
–rasmda elektr energiyasining tebranishlari shartli kursatilgan. Ushbu tebranish jarayoni energiya butunlay so‘nishiga qadar davom etadi. Energiya zanjirning aktiv qarshiligi tufayli sarflanadi. Amaliyotda magnit energiyani to‘plovchilar bo‘lib, induktiv cho‘lg‘amlar, g‘altaklar va boshqalar, elektr energiyasi to‘plovchilar bo‘lib esa kabellar, liniyalarning yerga nisbatan zaryadlanishi va hokazolar hisoblanadi.
Oniy quvvat.
Elektrotexnikada o‘zgaruvchan tokli zanjirning oniy quvvati P = Ui vaqtning funksiyasidir. Ketma–ket
ulangan r, L va C qismlar uchun quyidagi tenglamalar bilan ifodalanuvchi jarayonlar alohida diqqatga sazovordir:
U = U
r + U
L + U
C = r i + L di/dt + q/C (15.2) (15.3) asosida zanjir qismalaridagi va uning alohida qismalaridagi oniy quvvatlar uchun quyidagi ifodani hosil qilamiz:
P = U i = P
r + P
L + P
C = U
r i + U
L i + U
C i =
= i
2 r + L i di/dt + q/c dq/dt = i
2 r + d/dt (Li
2 /2) + d/dt (q
2 /2C) =
= i
2 r + d/dt (W
m )+d/dt (W
E) ( 15.4 ) (15.4) tenglamaning oxirgi ifodasidan ko‘ramizki, r qarshilikli qismdagi P
r = i
2r quvvat doimo musbat qiymatga ega va energiyaning yutilishi bilan bog‘liq qaytmas jarayondir. P
L=d/dt (W
m)
quvvat PL>0 bo‘lganida cho‘lg‘am magnit maydoniga energiyaning o‘tishi tezligini va P
L< 0 bo‘lganida ushbu maydondan qaytib ketish tezligini aniqlaydi.
P
C=d/dt(W
E)
quvvat esa RS>0 bo‘lganida kondensator elektr maydoniga energiya kelishi tezligini va aksincha R
S<0 bo‘lganida ushbu maydondan energiyaning qaytib ketish tezligini aniqlaydi.
