9
Lokal kompyuter tarmaǵı kompyuterler bir xana (kompyuter xanası), imarat,
shólkem yáki bir qansha filiallardan ibarat bolǵan shólkem sheńberinde
kompyuter
tarmaqları shólkemlestiriw múmkinliginde bolıp tabıladı. Ádette bunday tarmaqlardıń
sheńberi 2-2,5 km menen sheklenedi.
Aymaqlıq kompyuter tarmaǵı bir-birinen birqansha uzaq aralıqta
jaylasqan
kompyuterlerdi hám lokal kompyuter tarmaqların óz-ara baylanıstıradı. Ol úlken qala,
ekonomikalıq aymaq hám ayırıqsha mámleket sheńberindegi abonentlerdi óz
ishine
alıwı múmkin. Ádette, aymaqlıq esaplaw tarmaǵı abonentleri ortasında aralıq onlap,
júzlep kilometrdi qurawı múmkin.
Global kompyuter tarmaqları túrli mámleketler yáki
materiklerde jaylasqan
abonentlerdi baylanıstıradı. Bul tarmaq abonentleri ortasındaǵı baylanıs telefon, radio
baylanıs hám kosmos baylanıs sisteması negizinde ámelge asırıladı.
Global, aymaqlıq hám lokal kompyuter tarmaqlarınıń baylanısıwı kóp
tarmaqlı ierarxiyanı qurap, ulıwma dúnya boyınsha informaciya resursların
baylanıstırıw hám olardan kollektiv ráwishte paydalanıw imkaniyatların jaratadı.
LOKAL TARMAQ TOPOLOGIYASÍ
Lokal tarmaq topologiyası degende tarmaq kompyuterlerin bir-birine qaraǵanda
fizikalıq jaylastırıw hám olardı baylanıs kabelleri menen jalǵawı túsiniledi. Aytıp
ótiw kerek, topologiya túsinigi eń aldın lokal (jergilikli) tarmaqlarǵa tiyisli bólip,
olarda baylanıslar dúzilisin ańsat kóriw múmkin. Global tarmaqlarda baylanıslar
dúzilisi paydalanıwshılardan adette bekitilgen hám onshelli zárúr emes, hár bir
baylanıs seansı jeke óziniń joli menen orınlanıwı múmkin.
Ásbap - uskenelerge, isletiletuǵin kabel túrine, múmkin bolǵan hám eń
qolay
almasıwdı basqaratuǵın usullarına,
islew isenimliligine, tarmaqlardı keńeytiriw
imkaniyatlarına topologiya talapların belgileydi. Tarmaqtan paydalanıwshıǵa
topologiyanı tańlaw tez - tez bólmasa da, tiykarǵı topologiyalardıń
qasiyetleri,
olardıń ústinlikleri hám kemshiliklerin biliwi kerek.
10
Tarmaqtıń 3 tiykarǵı topologiyaları bar:
• Shina (bus), bunda hámme kompyuterler bir baylanıs liniyasına
parallel
jalǵanadı hám hár bir kompyuterden informaciya bir waqıtda barlıq qalǵan
kompyuterlerge jiberiledi:
1.1.1-súwret
• Juldız (star), bunda bir oraylıq kompyuterge shetde qalǵan
kompyuterler
jalǵanadı, sonıń menen birge hár biri oziniń bólek baylanıs liniyalarınan paydalanadı:
