To’ldiruvchilarning xossalari

Keyingi yillarda qurilishda g‘ovak sun'iy to‘ldiruvchilardan tayyorlangan yengil beton keng ko‘lamda qo‘llanilmoqda. G‘ovakli to‘ldiruvchilar beton zichligini pasaytiradi, bu esa uning issiqlikni tutib qolish xususiyatini yaxshilaydi. Mahalliy xom ashyolar asosida ishlab chiqarilgan sun'iy g‘ovak to‘ldiruvchilar yoki g‘ovak tog‘ jinslarini maydalashda olinadigan yengil g‘ovak to‘ldiruvchilar keltiriladigan og‘ir to‘ldiruvchilarga nisbatan arzon hisoblanadi. Ularni betonda qo‘llash yaxshi samara beradi. Agar g‘ovak to‘ldiruvchilar asosidagi yengil betonlar tashqi devorlarni  qurishda ishlatilsa, u holda uning iqtisodiy samadorligi hisobi 1m 2 devorning issiqlik o‘tkazuvchanlik xususiyatlaridan kelib chiqib bajariladi. Shuni aytish mumkunki, to‘ldiruvchi qanchalik yengil bo‘lsa bunday to‘ldiruvchili yengil betonning issiqlik o‘tkazuvchanligi ham kichik bo‘lib, u asosidagi devorning qalinligi yupqa va arzon bo‘ladi. 

• Keyingi yillarda qurilishda g‘ovak sun'iy to‘ldiruvchilardan tayyorlangan yengil beton keng ko‘lamda qo‘llanilmoqda. G‘ovakli to‘ldiruvchilar beton zichligini pasaytiradi, bu esa uning issiqlikni tutib qolish xususiyatini yaxshilaydi. Mahalliy xom ashyolar asosida ishlab chiqarilgan sun'iy g‘ovak to‘ldiruvchilar yoki g‘ovak tog‘ jinslarini maydalashda olinadigan yengil g‘ovak to‘ldiruvchilar keltiriladigan og‘ir to‘ldiruvchilarga nisbatan arzon hisoblanadi. Ularni betonda qo‘llash yaxshi samara beradi. Agar g‘ovak to‘ldiruvchilar asosidagi yengil betonlar tashqi devorlarni  qurishda ishlatilsa, u holda uning iqtisodiy samadorligi hisobi 1m 2 devorning issiqlik o‘tkazuvchanlik xususiyatlaridan kelib chiqib bajariladi. Shuni aytish mumkunki, to‘ldiruvchi qanchalik yengil bo‘lsa bunday to‘ldiruvchili yengil betonning issiqlik o‘tkazuvchanligi ham kichik bo‘lib, u asosidagi devorning qalinligi yupqa va arzon bo‘ladi. 

Konstruksiyaning massasini kamaytirish orqali quyidagi iqtisodiy samadorlik yo‘nalishlari ochiladi: transport harajatlari kamayadi; yig‘ma konstruksiyalarni montaj qilishda harajat kamayadi; kran vositalarida o‘rnatiladigan yig‘ma elementlar kattalashadi; pastki konstruksiyalarga tushadigan yuk kamayadi; konstruksiyaning yuk ko‘tarish qobiliyati ortadi; egiluvchan konstruksiyalarda kerakli yuk ko‘tarish qobiliyatini saqlagan holda armatura sarfi iqtisod qilinadi Keramzit mustahkamligini oshirish uchun ko‘pchish Koeffitsientini kamaytirish kerak, faqat uning tannarxi o‘zgaradi. Agar uyma zichligi 400 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxini 100% deb qabul qilsak, u holda uyma zichlik 300 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxi taxminan 20% ga kamayadi, agar uyma zichlik 500 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxi taxminan 20% ga ortadi, uyma zichlik 700 kg/m 3 bo‘lgan 1m 3 keramzit shag‘alining tannarxi ikki barobar ortadi.Keramzit qanchalik og‘ir bo‘lsa, u shunchalik qimmatga tushadi. Buni shu bilan tushuntirish mumkunki, bir xil sarf xarajatda ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi ko‘pchish koeffitsientidan ham kichik bo‘lsa, u holda mahsulotning hajmi kamligi sababli 1m 3 ga sarflangan harajat ham katta bo‘ladi.

• Konstruksiyaning massasini kamaytirish orqali quyidagi iqtisodiy samadorlik yo‘nalishlari ochiladi: transport harajatlari kamayadi; yig‘ma konstruksiyalarni montaj qilishda harajat kamayadi; kran vositalarida o‘rnatiladigan yig‘ma elementlar kattalashadi; pastki konstruksiyalarga tushadigan yuk kamayadi; konstruksiyaning yuk ko‘tarish qobiliyati ortadi; egiluvchan konstruksiyalarda kerakli yuk ko‘tarish qobiliyatini saqlagan holda armatura sarfi iqtisod qilinadi Keramzit mustahkamligini oshirish uchun ko‘pchish Koeffitsientini kamaytirish kerak, faqat uning tannarxi o‘zgaradi. Agar uyma zichligi 400 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxini 100% deb qabul qilsak, u holda uyma zichlik 300 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxi taxminan 20% ga kamayadi, agar uyma zichlik 500 kg/m 3 bo‘lgan 1 m 3 keramzit shag‘alining tannarxi taxminan 20% ga ortadi, uyma zichlik 700 kg/m 3 bo‘lgan 1m 3 keramzit shag‘alining tannarxi ikki barobar ortadi.Keramzit qanchalik og‘ir bo‘lsa, u shunchalik qimmatga tushadi. Buni shu bilan tushuntirish mumkunki, bir xil sarf xarajatda ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi ko‘pchish koeffitsientidan ham kichik bo‘lsa, u holda mahsulotning hajmi kamligi sababli 1m 3 ga sarflangan harajat ham katta bo‘ladi.