Toshkent amaliy fanlar universiteti 10-guruh talabasi qurbonaliyeva Komola

Tekshirdi:Sadullayev Alisher

TA’LIM OLUVCHILARNING MUSTAQIL FAOLIYATINI TASHKIL ETISHDA TEXNOLOGIK YONDASHUV

Reja:

1.Ta’lim oluvchilarning mustaqil faoliyati.

2. Ta’lim olishda texnologik yondashuvning ahamiyati.

Mustaqil shaxsni shakllantirish, uni jamiyat va davlat manfaatlari yo'lida ijtimoiy-foydali mehnatga layoqatli kadr darajasigacha tarbiyalash-ko'p qirrali va murakkab jarayondir.
Bu borada yurtboshimiz l.A.Karimovning quyidagi iborasini esga olish o'rinlidir: “-Kadrlar tayyorlash uzoq davom etadigan jarayon bo'lib, u har birimizdan astoydil, betinim va mashaqqatli mehnatni talab etadi.” Darhaqiqat, bir tomondan, barcha davlat tuzilmalari hamda ijtiwww.ziyouz.com kutubxonasi moiy tashkilotlar va, ayniqsa, ta’lim tizimi mutasaddilarining zimmasiga bu masala yuksak mas’uliyat yuklaydi.
Texnologiya har doim zaruriy vositalar va sharoitlardan foydalanib, obyektga yo'naltirilgan aniq maqsadli amallami muayyan ketma - ketlikda bajarishni ko'zda tutadi.
Yuqorida keltirilgan tushunchalarni o'quv jarayoniga ko'chiradigan bo'lsak, o'qituvchi(pedagog)ning o'qitish vositalari yordamida o'quvchi-talabalarga muayyan sharoitlarda ko'rsatgan tizimli ta'siri natijasida ularda jamiyat uchun zarur bo'lgan va oldindan belgilangan ijtimoiy sifatlami intensiv tarzda shakllantiruvchi ijtimoiy hodisa yoki boshqacha aytganda,
o'qituvchi tomonidan o'qitish vositalari yordamida o'quvchilarga ta’sir ko'rsatish va bu faoliyat mahsuli sifatida ularda oldindan belgilab olingan shaxs sifatlarini shakllantirish jarayoni deb ta’riflash mumkin.
Tabiiy ravishda zamonaviy fantexnika yutuqlaridan samarali foydalana olish mazkur fan oldiga ham qo’yilgandir.
Ayni vaqtda Respublika ijtimoiy hayotiga shiddatli tezlikda axborotlar oqimi kirib kelmoqda va keng ko’lamni qamrab olmoqda.
Axborotlarni tezkor suratda qabul qilib olish, ularni tahlil etish, qayta ishlash, nazariy jijatdan umumlashtirish, hulosalash hamda 48 o’quvchiga yetkazib berishni yo’lga qo’yish ta’lim tizimi oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi.
Ta’lim tizimini texnologiyalashtirish g’oyasi o’tgan asrning boshlarida G’arbiy Yevropa hamda AQSHda ta’lim tizimini islox qilish, ta’lim samaradorligini oshirish, shaxsning ijtimoilashuvini ta’minlash uchun muayyan shar-sharoitni yaratish borasidagi ijtimoiy harakat yuzaga kelgan davrda ilk bora o’rtaga tashlandi.
Mazkur g’oya 30 yillarda ta’lim jarayoniga “pedagogik texnika” (ta’lim texnikasi) tushunchasini olib kirilishi bilan asoslandi.
Ushbu davrlarda yaratilgan maxsus adabiyotlarda “pedogogik (ta’lim) texnika (si)”tushunchasi “o’quv mashg’ulotlarini aniq va samarali tashkil etishga ko’maklashuvchi usul va vositalar yig’indisi” tarzida talqin etildi
hamda o’quv jarayoniga o’quv va labaratoriya jixozlarining olib kirilishi, ulardan samarali, unumli foydalanish, material mazmunini ko’rsatmali qurollar yordamida tushuntirish kabi holatlar tia’lim samaradorligini oshirishga yordam beruvchi yetakchi omillardir deya boholanadi.
Qator mamlakatlarda ta’lim texnologiyasi va uning muammolarini tadqiq etishga alohida etibor qaratiladi. Ta’lim texnologiyasi muammolarini tadqiq etuvchi tashkilotlar tuzuldi, maxsusv jurnallar nashr etildi.
Yuqorida nomlari keltirilgan tashkilot hamda ilmiy jurnallar faoliyatining asosiy mazmuni ta’lim texnologiyasi muammolari bo’yicha olib borilayotgan
Ilmiy tadqiqotlar g’oyalari va natijalarini umumlashtirib, taxlil etib borish, shuningdek, ushbu tadqiqotlar 50 natijalarining tahlili asosida muayyan tavsiyalarni ishlab chiqish, eng samarali tadqiqotlarni ommalashtirishdan iboratdir.
O’zbekiston Respublikasida ham bu borada muayyan tajribalar to’planayotgan bo’lsada, biroq bir qator muammolar ham mavjud.
Rivojlangan mamlakatlarda ta’lim texnologiyasi borasida katta tajribalar to’plangan bo’lib, ayni vaqtda ulardan samarali foydalanib kelinmoqda.
Ta’lim texnologiyasining mohiyati, uning yutuqlari bilan ta’lim sohasi xodimlarini xabardor etib borish, ularninng bu boradagi malakalarini oshirishga yo’naltirilgan faoliyatni tashkil etish hamda ta’lim texnologiyasi muammolarini tadqiq etuvchi tashkilotlar zimmasidadir.
Har bir mualhm o'ziga biriktirilgan guruh bilan olti hafta ishladi. Undan so'ng o'zaro guruhlar almashinuvi amalga oshirildi.
Bu guruhlar bilan yana olti haftalik ish kunlari yo'lga qo'yildi va yana yangi guruh bilan almashish amalga oshirildi.
Bunday jarayon eksperimentni imkon qadar to'g'ri yo'lga qo'yilishiga katta yordam berdi.
Undan tashqari, yuqorida keltirilib o'tilganidek, guruhlar umumiy va xususiy belgilarga ko'ra, aynan mos kelishiga qarab tashkil etilgan edi, shuning bilan birga. har bir mualhm har qaysi guruh bilan yana qo'shimcha ravishda ish olib bordi.
Avtoritar uslubning xarakterli tom oni sifatida undagi qattiqqo'l boshqaruv va umumiy nazorat ko'proq mualhmning boshqalarga nisbatan buyruq ovozida munosabatlarga kirishishiga va tez ogohlantirishlar berishiga olib kelishida ko'rish mumkin.
Shuning bilan ba’zi ishtirokchilarga nisbatan sababsiz ogohlantirishlar va boshqalariga esa asossiz maqtovlar yog'dirilishi www.ziyouz.com kutubxonasi kuzatiladi.
Avtoritar muallim faoliyat va vazifaning umumiy maqsadlarinigina emas, balki u kimning kim bilan ishlashini ko‘rsatib, uning yechilish yo'llarini ham belgilab berdi.
O'qitishda boshqaruvning layoqatsizlik uslubining asosiy xususiyati sifatida rahbaming bo'lib o'tadigan voqea-hodisaga nisbatan javobgarhk hissidan o'zini olib qochishini ko'rsatish mumkin.
Natijalaming ko'rsatishicha, eng yomon uslub layoqatsizlik uslubi bo'lib chiqdi.
Bu uslubda vazifalar oz bajarilib, ularning sifati ham yomon edi.
Eng muhimi, bunday guruhda hech qanday javobgarlik hissi bo'lmaganligi va vazifalar murakkab bo'lmagan qandaydir o'yinni eslatgani tufayli ishtirokchilar unga kam darajada qiziqish hosil qildilar.
Avtoritar uslubda o'qituvchi bilan kelishishda ko'pgina janjallar paydo bo'lishi kuzatildi.
Guruh, ishtirokchilari uchun bu erda xarakterli xususiyat bo'lib vazifaga qiziqish va ichki faoliyat motivatsiyasi xizmat qiladi. Vazifalarning bajarilish sifati va aniqligi oshdi.
Shu bilan birga, guruh qobiliyati, erishilgan umumiy muvaffaqiyatlar ustidan g'urur tuyg'usi, o‘zaro ko'maklashuv va do‘stona munosabatlar kuchaydi.
Bu natijalar keyinchalik amalga oshirilgan izlanishlar asosida ko'p marta tasdiqlandi.
Bunday ma’noda ta’lim vazifalari o'quvchi-talaba mashg’ulotning oxirida bilishi yoki bajara olishi mumkin bo’lgan narsani anglatadi.
Umuman olganda, ta’lim jarayonida vazifalarni o’lchash, aniqlash, o'qitishni qayta takrorlash imkoniga ega bo’lish uchun har bir maqsadga erishish mezonini bilish kerak,
ya’ni ta’lim maqsadi shunday qo’yilishi kerakki, unga erishganlik haqida aniq xulosa chiqarish mumkin bo’lsin.

Download 0.93 Mb.

1 2

Download 0.93 Mb.

Toshkent amaliy fanlar universiteti 10-guruh talabasi qurbonaliyeva Komola