TOSHKENT AMALIY
FANLAR UNIVERSITETI
Sirtqi bo`lim
|
“Tarmoqlar iqtisodiyoti” kafedrasi
|
Ro'yxatga olindi №
«____» _______20__ й
|
Ro'yxatga olindi №
«____» _______20__й
|
“TARMOQLAR IQTISODIYOTI” KAFEDRASI
“MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT”
fanidan
Mavzu:Elastiklik nazariyasi va uni amaliyotda qo’llanilishi
Ilmiy rahbar:_________________________________________________
(lavozim, FISh)
Bajardi: _____________________________________________________
(kurs, guruh, FISh)
Komissiya a’zolari: ____________________________
_________________________
___________________________
Himoya natijasi: «_____» baho «___» ______________ 20__й.
Toshkent – 2024
Mundarija:
I.Kirish.
II. Asosiy qism:
Elastiklik nazariyasi bilan “talab va taklif” nazariyasining tushunchalari va ularning o’zgarishi
Elastiklik nazariyasi asosida talab va taklif funksiyasining bozor muvozanatiga moslashtirish
Daromad va narx bo‘yicha talab elastikligi
Taklif elastikligi va uning asoslari
Talabning narx bo’yicha elstikligi asosida daromadlar tahlili va elastiklikning amaliyotda qo`llanilishi
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.
Kirish
Har bir korxona o`z foydasini oshirishni ko`zlaydi albatta va buning uchun esa o`sha korxona o`z xarajatlarini maksimal darajada qisqartirib daromadini esa maksimal darajagacha olib chiqa olsa erishadi. Bunday mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun esa korxona qancha miqdorda mahsulotni ishlab chiqarishi ya`ni talabni o`rganib chiqishi talab etiladi.
Ayniqsa, bugungi kunda hukm surayotgan raqobatlashuv sharoitida iste’molchilar talabining o`zgarishi, real sektorda yaratilayotgan tovar va xizmatlar narxining shakllanishi, foydani maksimallashtirish, noaniqlik sharoitida qaror qabul qilish, shuningdek, narxga va boshqa omillarga bog`liq talab va taklif elastikligining mazmun mohiyati, davlatning bozorga aralashuvi, ya’ni tovarlarga minimal va maksimal narxlarni o`rnatish ham va hattoki uning oqibatlari bilan bog`liq tushunchalar, qarashlarni sababiy bog`liqlikda tizimli tahlil etishda elastiklik alohida o`rin tutadi. Ko`plab mashhur iqtisodchi olimlar shuni ta`kidlab o`tishadiki, tovarning elastikligi prujinaga o`xshaydi va tovaring elastikliligini to`g`ri baholash va uni tahlil qilish yuzaga kelgan muammolarni hal qilishda va yuqori tavakkalchilik muammolarini hal qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Biz shuni bilamizki tovarlarga bo`lgan talab faqat uning narxiga bog`liq bo`lmay balki yana biz iste`molchilar daromadiga va boshqa tovarlarning narxiga bog`liq. Ammo taklif esa har ikkalasiga bog`liq ya`ni narxga ham ishlab chiqarish xarajatlarining o`zgarishiga bog`liq ravishda o`zgarib turadi. Ko`pgina hollarda biz qancha miqdordatovar xarid qilishni bilmay qolamiz va bunday hollarda faraz qilaylik narx 10% ga oshgan bo`lsin shunda unga talab qanday o`zgaradi yoki bo`lmasa daromadimiz 5% ga oshganda u qanchaga o`zggarishinihisoblashimizda biz elastiklik tushunchasidan foydalanamiz. Ammo bunga faqat iste`molchilar daromadi emas, yana boshqa tovarlarning narxi ham ta`sir qilmasdan qolmaydi. Bunday holatlarda o`rnini bosuvchi tovarlar, bir-birini o`rnini to`ldiruvhi tovarlar ham elastiklikning qanday o`zgarishiga ta`sir qiladi.
Bugungi kunda ko`plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi o`rin tutadigan mamlakatlar tajribasi shuni so`zsiz isbotlab bermoqdaki, raqobatdoshlikka erishish va dunyo bozorlariga chiqish, birinchi navbatda iqtisodiyotni izchil isloh etish, tarkibiy jihatdan o`zgartirish va diversifikatsiya qilishni chuqurlashtirish, yuqori texnologiyalarga asoslangan yangi korxona va ishlab chiqarish tarmoqlarining jadal rivojlanishini ta’minlash, faoliyat ko`rsatayotgan quvvatlarni modernizatsiya qilish va texnik yangilash jarayonlarini tezlashtirish hisobidan amalga oshirilishi mumkin. Talab va taklif o`rtasidagi nomutanosiblikning yuzaga chiqqanligi, iste’mol tovarlariga bo`lgan talabning pasayishi oqibatida hosilaviy bozorlar (mehnat bozori, qimmatli qog`ozlar bozori)ga ham jiddiy ta’sir ko`rsatayotganligi, aynan mikroiqtisodiy tushunchalardan elastiklik haqida nazariy-amaliy o`rganish va tadqiq etish lozimligini ko`rsatmoqda.
Bizning bu kurs ishida elastiklik tushunchasi, elastiklik koeffitsientini hisoblash talabni narxga ko`ra elastikligi, talab va taklif funksiyasi uchun elastiklik koeffitsientini hisoblash, yoysimon elastiklik va uni hisoblash, elastik va elastik bo`lmagan talab, absolyut elastik va absolyut elastik bo`lmagan talab, talab elastikligiga ta’sir qiluvchi omillar, talabning iste’molchi daromadiga ko`ra elastikligi, kesishgan talab elastikligi koeffitsientini hisoblash, normal tovarlar, past kategoriyali, oliy kategoriyali va birlamchi ehtiyoj tovarlar, taklif elastikligi, Engel chiziqlari, elastiklik nazariyasining amalda qo`llanilishi, sotuvchi daromadini talab elastikligiga ko`ra tahlil qilish, soliq yukini kamaytirishga qaratilgan oqilona soliq siyosatining mazmun-mohiyati, soliq yukini elastiklik nazariyasiga ko`ra taqsimlanishini taqlil qilish, bozor sharoiti o`zgarishi oqibatlarini prognoz qilish va baholash kabi nazariy tushunchalarni to`liqligicha tahlil qilamiz.
|
