1
2
3
4
5
6
Uzunlik
L
Mеtr
M
m
Metr – bu yorug‘lik 1/299792458
s vaqt
oralig‘ida bosib o‘tadigan masofa.
Massa
M
Kilo –
gramm
Kg
kg
Kilogramm bu massa birligi bo‘lib xalqaro
kilogramm – prototipining massasiga teng
Vaqt
T
sekund
S
с
Sekund – bu seziy – 133 atomi asosiy
holatining ikki o‘ta nozik sathlari orasidagi bir
–
biriga
o‘tishiga
muvofiq
keladigan
nurlanishning 9192631770 davridir.
Elektr
toki
(elektr
toki
kuchi
I
amper
A
А
Amper – bu vakuumda bir – biridan 1m
oraliqda
joylashgan, cheksiz uzun, o‘ta kichik
dumaloq kundalang kesimli ikki parallel to‘g‘ri
chiziqli
o‘tkazgichlardan
tok
o‘tganda
o‘tkazgichning har 1m uzunligida 2·10
– 7
N ga
teng o‘zaro ta’sir
kuchini hosil qila oladigan
o‘zgarmas tok kuchi.
Termo –
dinamik
harorat
Θ
kelvin
K
K
Kelvin – bu termodinamik harorat birligi
bo‘lib,
u
suvning
uchlanma
nuqtasi
termodinamik haroratining 1/273,16 qismiga
teng.
Modda
miqdori
N
mol
Mol
Mоl Mol – bu massasi 0,012 kg bo‘lgan uglerod –
12 qancha bo‘lsa, o‘z
tarkibiga shuncha
elementlarni olgan tizimning miqdoridir. Molni
tadbiq etishda elementlari guruhlangan bo‘lishi
lozim va ular atom, ion,
elektron va boshqa
zarrachalar
guruhlaridan
iborat
bo‘lishi
mumkin.
Yoruglik
kuchi
J
kandela
Cd
Kd
Kandela – bu berilgan yo‘nalishda 540·10
12
Hz
chastotali
monoxramatik
nurlanishni
tarqatuvchi va shu yo‘nalishda energetik
yorug‘lik kuchi 1/683 W|sr ni tashkil etuvchi
manbaning yorug‘lik kuchidir.
Kuchlanish va tok kuchi elektr kattaliklarnintg eng muhim tushunchalari sanaladi.
Elektr tushunchasi tabiatni kuzatishdan kelib chiqqan. Biz jismlar orasidagi taʼsirni
kuzatganimizda gravitatsiyaga oʻxshash masofalar aro taʼsir qiladigan kuchga duch
keldik. Bu kuchning manbai zaryad deb ataladi. Elektr kuchlarining eʼtiborli jihati
shuki, ular gravitatsiya kuchlariga nisbatan ancha katta boʻladi. Gravitatsiyadan
farqli oʻlaroq, zaryad ikki turga boʻlinadi. Turli ishorali zaryadlar oʻzaro tortishadi,
bir xil ishorali zaryadlar esa oʻzaro itarishadi. Gravitatsiyaning faqatgina bitta turi
bor: tortishish kuchi, itarish kuchi mavjud emas.
Elektr zanjir elektr tokni hosil qilish va uning o'tishini ta'minlaydigan
qurilma va ob'ektlarning majmui bo'lib undagi elektromagnit
jarayonlar elektr
yurituvchi kuch (EYuK), tok va kuchlanish tushunchalari bilan ifodalanadi. Elektr
zanjir tushunchasi elektronika va sxemalar fanining tayanch tushunchasidir.
Elektr energiya manbai, iste'molchi va ularni o'zaro birlashtiruvchi o'tkazgichlar
elektr zanjirning asosiy elementlari, o'lchash
asboblari, ulab-uzgichlar va
himoyalash qurilmalari esa uning yordamchi elementlari hisoblanadi. Demak,
elektr zanjir elementi bu elektr zanjir tarkibiga kiruvchi alohida qurilma bo'lib, u
zanjirda aniq funksiyani bajaradi. Elektr zanjirning elementlari shartli belgilar
bilan tasvirlanadi. Elektr zanjirning elementlari va ularni o'zaro ulanishining grafik
tasviri elektr zanjirining sxemasi deb ataladi.
