|
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali ma’lumotlar bazasi fanidan
|
| bet | 3/17 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 2.48 Mb. | | #136474 |
Bog'liq ma\'lumotlar bazasi Parallel tebranish konturini tadqiq qilish, file, 1-amaliyot topshiriq, 2-amaliy ish topshiriq, 6-topshiriq, “Barakali million” reklama aksiyasini o‘tkazish va unda ishtirok etish shartlari, elektronsxemalar Toʻychiyeva2.3 - jadval. Ma’lumotlar bazasining Jihozlar jadvali
ID
|
Yo’nalishlar_ID
|
Jihozlar
|
1
|
1
|
Fen
|
2
|
3
|
pilka
|
3
|
2
|
lak
|
4
|
1
|
kreslo
|
5
|
5
|
oyna
|
6
|
5
|
Kosmetika mahsulotlari
|
7
|
1
|
dazmol
|
2.4 – jadval. Ma’lumotlar bazasining Ishchilar jadvali
ID
|
Jihoz ID
|
Yo’nalishlar ID
|
Ishchilar
|
1
|
1
|
1
|
Sartarosh
|
2
|
5
|
5
|
Stilist
|
3
|
3
|
2
|
Manikurchi
|
4
|
2
|
3
|
Pedikurchi
|
|
2.5 - jadval. Maosh
ID
|
Ishchilar
|
Maosh
|
1
|
1
|
5 million
|
2
|
2
|
3,5 million
|
3
|
3
|
4 million
|
4
|
4
|
4 million
|
LABORATORIYA ISHI
Mavzu: SQL tilida jadvallar yaratish, o‘zgartirish va o‘chirish
SQL tilida quyidagi asosiy ma’lumotlar turlari ishlatilib, ularning formatlari har xil MBBT lar uchun farq qilishi mumkin:
INTEGER
|
butun son (odatda 10 tagacha qiymatli raqam va ishora).
|
SMALLINT
|
«qisqa butun» (odatda 5 tagacha qiymatli raqam va ishora).
|
DECIMAL(p,q)
|
o‘nli son, p raqam va ishoradan iborat (0 < p < 16). O‘nli nuqtadan so‘ng raqamlar soni q orqali beriladi (q < p, agar q = 0 bo‘lsa, tashlab yuborilishi mumkin).
|
FLOAT
|
haqiqiy son 15 ta qiymatli raqam va butun darajadan iborat. Daraja MBBT tipi bilan aniqlanadi (masalan, 75 yoki 307).
|
CHAR(n)
|
uzunligi o‘zgarmas, n ga teng bo‘lgan simvolli qator (0 < n < 256).
|
VARCHAR(n)
|
uzunligi o‘zgaruvchi, n simvoldan oshmagan simvolli qator (n > 0 va har xil MBBT larda turlicha, lekin 4096 dan kam emas).
|
DATE
|
maxsus komanda orqali aniqlanuvchi formatdagi sana; sana maydonlari bizning eramizdan oldin bir necha mingyilliklardan boshlanuvchi va bizning eramiz beshinchi-o‘ninchi mingyilligi bilan cheklangan haqiqiy sanalarni o‘z ichiga olishi mumkin.
|
TIME
|
maxsus komanda orqali aniqlanuvchi formatdagi vaqt (ko‘zda tutilgan bo‘yicha hh.mm.ss).
|
DATETIME
|
sana va vaqt kombinatsiyasi.
|
MONEY
|
maxsus komanda orqali aniqlanuvchi formatdagi pul birligi.
|
SQL tili quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili ) - ANSI dа ma’lumotlar sxemаsini tа’riflаsh tili, оb’ektlаrni (jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvirlаr vа hоkаzо) yarаtuvchi buyruqlar to’plamidan ibоrаt.
DML (Mа’lumоtlаrni O‘zgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdа jаdvаllаrdа qаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi buyruqlar mаjmuаsidir.
DCL (Mа’lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigа aniq оb’ektlаrga tа’sir o‘tkаzishgа ruхsаt berish yoki bermаslikni аniqlоvchi buyruqlardаn ibоrаt.
DDL tilining asosiy komandalari:
CREATE – yangi jadval hosil qilish uchun ishlatiladi. Quyidagi ko’rinishda yoziladi:
CREATE TABLE ( ustun_nomi va toifasi, … );
ALTER – jadvalga o’zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo’shish buyrug’i sintaksisi quyidagicha:
ALTER TABLE ADD ;
DROP - jadvalni o’chirish buyrug’i. Jadvalni o'chirish imkoniga ega bo’lish uchun, jadval egasi (ya’ni yaratuvchisi) bo’lshingiz kerak. Faqat bo‘sh jadvalni o'chirish mumkin. Qatorlarga ega bo’lgan, to’ldirilgan jadvalni o‘chirish mumkin emas, ya’ni jadval o‘chirishdan oldin tozalangan bo’lshi kerak. Jadvalni o'chirish buyrug'i quyidagi ko‘rinishga ega:
DROP TABLE ;
Ishni bajarish tartibi
Avvalo 1 va 2 -laboratoriya ishida tuzgan jadvallarimizni esga olamiz. Bizda
5 ta jadval mavjud edi. Endi o’sha jadvallarni MYSQL da yuqorida sintaksisini keltirib o’tganimizday komandalardan foydalanib yaratamiz:
Eski yaratilgan ma’lumotlar bazasini ko’ramiz:
LABORATORIYA ISHI
Mavzu: Ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar
DML tili so’rovlari:
SELECT – Amal bajaradigan jadvalimizni tanlash, ekranga chiqarish komandasi.
Sintaksisi esa quyidagicha:
SELECT *FROM <jad_nomi> // jadvalni to’liq chiqarish
SELECT <ustun_nomi> FROM _nomi> // jadval ustunlarini chiqarish
INSERT – SQL da barcha satrlar ushbu buyruq yordamida kiritiladi.
Sintaksisi esa quyidagicha:
INSERT INTO <jad_nomi> VALUES (“ustun_info”, “ustun_info”, … );
DELETE – satrlarni jadvaldan o’chirish buyrug’i.
Sintaksisi esa quyidagicha:
DELETE FROM <jad_nomi> WHERE qidiruv_sharti;
UPDATE – Maydon qiymatlarini o’zgartirish buyrug’i.
Sintaksisi esa 2 hil:
UPDATE _nomi> SET column=expression;
UPDATE _nomi> SET column=expression
WHERE qidiruv_sharti;
Mavzu: Agrеgat funksiyalardan foydalanish
Agregat (yoki STATIK) funksiyalar sonli yoki hisoblanuvchi ustunlar bilan ishlaydi.Guruhli funksiyalar jadvaldan yig`ilgan axborotlarni olish uchun xizmat qiladi. Bu funksiyalari jadvaldagi satrlar guruhi bilan amal bajarib, 1 ta natija chiqaradi. Agregat funksiya argumenti butun ustun bo‘lib, bitta qiymat qaytaradi.
Select so`rovida guruhli funksiyalar maydon nomlari kabi ishlatiladi. Maydon nomlari funksiyalar argumentlari sifatida keladi.
Agregat (yoki STATIK) funksiyalar sonli yoki hisoblanuvchi ustunlar bilan ishlaydi. Agregat funksiya argumenti butun ustun bo‘lib, bitta qiymat qaytaradi.
Bu funksiyalarni ko‘rib chiqamiz:
SUM() – Ustundagi hamma qiymatlar summasini hisoblaydi.
AVG() – Ustundagi hamma qiymatlar o‘rtasi qiymatini hisoblaydi.
MIN() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kichigini aniqlaydi.
MAX() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kattasini aniqlaydi.
COUNT()–Ustundagi qiymatlar sonini hisoblaydi.
|
| |
